تبخال مقعد زمانی ایجاد می شود که ویروس هرپس ناحیه مقعد را آلوده کند. این ویروس می تواند باعث ایجاد تاول و زخم در اطراف دهان، دستگاه تناسلی، باسن و یا مقعد شود.
ویروس هرپس همیشه باعث ایجاد علائم نمی شود. اما زمانی که باعث ایجاد علائم شود، فرد مبتلا به تبخال مقعد ممکن است تاول یا زخم هایی را در داخل یا اطراف مقعد خود مشاهده کند. از آنجایی که علائم تبخال مقعد شبیه به هموروئید یا سیفلیس است، تشخیص آن ها ممکن است با اشتباه همراه باشد.
این مقاله به بررسی کلی تبخال مقعد می پردازد، از جمله نحوه شناسایی و تشخیص این بیماری، درمان آن و چگونگی کاهش خطر ابتلا به عفونت.
تبخال مقعد چیست؟
ویروس تبخال که با نام علمی ویروس هرپس سیمپلکس شناخته می شود، عامل اصلی ایجاد انواع تبخال است. این ویروس مسری بوده و از طریق تماس فیزیکی بین افراد قابل انتقال است.
تماس جنسی راه اصلی انتقال تبخال تناسلی و تبخال مقعدی است. به همین دلیل، این موارد به عنوان عفونت های قابل انتقال از راه جنسی (STI) شناخته می شوند.
دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس وجود دارد:
- ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1): این نوع بیشتر باعث تبخال دهان ( اطراف لب ) می شود.
- ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ (HSV-2): این نوع بیشتر ناحیه تناسلی و مقعد را تحت تاثیر قرار می دهد.
اکثر موارد تبخال مقعدی در انسان توسط ویروس HSV-2 ایجاد می شود. این ویروس از طریق برقراری رابطه جنسی با فرد آلوده منتقل می شود.
سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که ۴۱۷ میلیون نفر (۱۱ درصد افراد ۱۵ تا ۴۹ ساله) در سراسر جهان به ویروس HSV-2 آلوده هستند.
علائم تبخال مقعدی
بسیاری از افراد مبتلا به ویروس هرپس، به خصوص در ابتدا، هیچ علائمی را تجربه نمی کنند و ممکن است سال ها از ابتلا به این بیماری بی خبر باشند. حتی در صورت عدم وجود علائم، همچنان احتمال انتقال ویروس به دیگران وجود دارد.
علائم شایع تبخال تناسلی عبارتند از:
- درد یا خارش مداوم در ناحیه مقعد
- برجستگی های قرمز یا تاول های بی رنگ و دردناک
- تاول، زخم یا آفت اطراف مقعد
- تغییرات در عادات اجابت مزاج
تشخیص
علائم تبخال مقعد شبیه به علائم برخی بیماری های دیگر مانند هموروئید و سیفلیس است. پزشک ممکن است بتواند با معاینه فیزیکی این بیماری را تشخیص دهد.
در برخی موارد، پزشک برای تشخیص ویروس هرپس، آزمایش خون تجویز می کند.
همچنین ممکن است پزشک از ناحیه آسیب دیده نمونه گیری (اسwab) کرده و با استفاده از آن، تست تشخیصی سریع و دقیقی به نام NAAT (تست تقویت نوکلئیک اسید) انجام دهد. این تست جدید می تواند نوع ویروس (HSV-1 یا HSV-2) را نیز مشخص کند.
درمان
از آنجایی که تبخال مقعد یک عفونت ویروسی است، درمان آن معمولا با داروهای ضد ویروس صورت می گیرد. این داروها فعالیت ویروس را در بدن کاهش داده و به کنترل یا بهبود علائم کمک می کنند.
مصرف داروهای ضد ویروس همچنین باعث کوتاه شدن دوره عفونت و کاهش خطر انتقال ویروس به شریک جنسی می شود. برای همین شروع زودهنگام درمان توسط پزشک اهمیت دارد چرا که خطر انتقال ویروس به دیگران را کاهش می دهد.
از نمونه داروهای ضد ویروس برای درمان تبخال تناسلی می توان به فامویر، والترکس و زوویراکس اشاره کرد.
عوامل خطر
تبخال مقعد از طریق تماس جنسی نزدیک با فرد آلوده منتقل می شود. بنابراین، برقراری رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با فردی که ویروس دارد، می تواند باعث ابتلا به تبخال تناسلی شود.
تماس مستقیم دهان یا پوست با موارد زیر به راحتی باعث انتقال ویروس می شود:
- زخم یا دلمه تبخال
- بزاق
- ترشحات تناسلی
پیشگیری
تبخال تناسلی مسری است، اما همه افراد مبتلا به ویروس هرپس، علائمی را نشان نمی دهند. این بدان معناست که افراد بدون اطلاع خود ممکن است به این ویروس آلوده شوند.
راه های کاهش خطر ابتلا به ویروس هرپس عبارتند از:
- استفاده از وسایل محافظ مانند کاندوم در حین رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی
- انجام غربالگری منظم برای تشخیص عفونت های قابل انتقال از راه جنسی (STIs)
- اطمینان از انجام غربالگری منظم برای تشخیص عفونت های قابل انتقال از راه جنسی (STIs) توسط تمام شرکای جنسی
اگر شریک جنسی فردی به تبخال تناسلی مبتلا است، با استفاده از روش های پیشگیری مانند کاندوم و اجتناب از رابطه جنسی در زمان شیوع یا عفونت فعال ویروس، می توان خطر انتقال را کاهش داد.
افراد مبتلا به تبخال باید طبق دستور پزشک از داروهای ضد ویروس تجویز شده استفاده کنند و در جلسات پیگیری شرکت نمایند تا اطمینان حاصل شود که ویروس تحت کنترل است.
آیا تبخال مقعد درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر درمان قطعی برای عفونت HSV-2 وجود ندارد، بنابراین ممکن است این بیماری نیاز به مدیریت مادام العمر داشته باشد. با این حال، حتی اگر فرد به ویروس هرپس آلوده باشد، همیشه علائمی بروز نمی کند و ویروس قابلیت انتقال نخواهد داشت.
این عفونت در برخی افراد و تحت شرایط خاصی مانند بیماری، استرس، نور مستقیم آفتاب یا خستگی مجددا فعال می شود. به طور کلی دفعات عود بیماری نسبت به اولین شیوع کمتر و خفیف تر خواهد بود. اگرچه ویروس برای همیشه در بدن باقی می ماند، اما تعداد دفعات شیوع آن ممکن است به تدریج و با گذشت زمان کاهش یابد.
خلاصه
تبخال مقعد نوعی از تبخال ناحیه تناسلی است. شیوع این بیماری امروزه نسبت به چند دهه گذشته افزایش یافته است. در حالی که پزشکان نمی توانند این عفونت را درمان کنند، داروهای ضد ویروس متعددی وجود دارند که باعث کاهش علائم و خطر انتقال ویروس به دیگران می شوند.
آگاهی از راه های پیشگیری و استفاده از کاندوم در رابطه جنسی و رعایت بهداشت فردی، از عوامل کلیدی در کاهش شیوع تبخال مقعد به شمار می روند.
