درد پهلو علل مختلفی دارد، از جمله آسیب به عضلات پهلو و کمر یا اختلال در عملکرد اندام‌های داخلی.
برخی از علل درد پهلو، مانند عفونت کلیه، بسیار جدی هستند. برخی دیگر، مانند گرفتگی یا خشکی عضلات، دردناک هستند اما معمولا بی خطرند.
در این مقاله، با علل درد پهلو و گزینه‌های درمانی آن آشنا می‌شوید.
علت درد پهلو و کمر
شش علت احتمالی برای درد پهلو وجود دارد:
۱. مشکلات عضلانی
عضلات شکم، پشت و حتی قفسه سینه می‌توانند باعث درد پهلو شوند. برخی از علل رایج درد عضلانی عبارتند از:
- آسیب‌های عضلانی، مانند کشیدگی یا رگ به رگ شدن
- استفاده بیش از حد
- گرفتگی
- سبک زندگی کم تحرک
- استرس
- ماندن در موقعیت غیرعادی یا پرفشار برای مدت طولانی
درد پهلو معمولا در سمت عضله آسیب دیده احساس می‌شود. با این حال، افرادی که به دلیل سبک زندگی کم تحرک دچار درد عضلانی می‌شوند، ممکن است در هر دو طرف یا دردی که بین دو طرف حرکت می‌کند، احساس درد داشته باشند.
آسیب‌های عضلانی از شایع‌ترین علل درد پهلو هستند. درد عضلانی می‌تواند بسیار شدید باشد، اما شدت درد لزوماً نشان دهنده شدت آسیب نیست.
۲. مشکلات کلیوی
کلیه‌ها مانند فیلتر بدن عمل می‌کنند. آنها در قسمت میانی پشت، درست زیر دنده‌ها قرار دارند. ممکن است افراد درد کلیه را در کمر یا پهلوهای خود احساس کنند.
برخی از مشکلات کلیوی زمانی ایجاد می‌شوند که عفونت از مثانه به سمت بالا سرایت کند. بیماری کلیه همچنین می‌تواند ارثی باشد یا در نتیجه مشکل دیگری در یک اندام دیگر ایجاد شود.
مشکلات کلیوی که می‌توانند باعث درد پهلو شوند عبارتند از:
- سنگ کلیه
- بیماری‌های کلیوی، مانند بیماری کلیه پلی کیستیک
- عفونت‌ها
- لخته شدن خون یا خونریزی در کلیه
هر کسی که درد پهلو و سایر علائم مشکلات کلیوی مانند علائم ادراری را تجربه می‌کند، باید به پزشک مراجعه کند.
درد کلیه معمولا فقط در همان سمت بدن که کلیه تحت تاثیر قرار گرفته است، ظاهر می‌شود. هنگامی که عفونت یا بیماری هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار دهد، فرد ممکن است در هر دو طرف احساس درد کند.
۳. زونا
زونا یک عفونت است که باعث ایجاد بثورات تاول‌دار دردناک می‌شود. هر کسی که آبله مرغان داشته است، می‌تواند به زونا مبتلا شود، اگرچه این عفونت در افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع‌تر است.
زونا معمولا با احساس سوزش عمیق یا درد تیر کشنده‌ای از سیستم عصبی شروع می‌شود. طی چند روز، بثوراتی از تاول‌های پر از مایع ظاهر می‌شود.
در برخی افراد، زونا می‌تواند بسیار شدید باشد و باعث عفونت‌های تهدید کننده زندگی شود. افراد مبتلا به HIV، مصرف کنندگان داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و افراد مسن در صورت مشکوک شدن به زونا باید سریعا به پزشک مراجعه کنند.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) واکسن Shingrix را برای گروه‌های زیر توصیه می‌کند:
- افراد بالای ۵۰ سال
- افراد ۱۹ ساله و بالاتر با سیستم ایمنی ضعیف
از آنجایی که زونا معمولا فقط یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، افراد علائم را در پهلو چپ یا راست احساس می‌کنند، نه در هر دو طرف.
درباره چگونگی تشخیص زونا بیشتر بدانید.
۴. مشکلات پانکراس یا کبد
پانکراس و کبد در اعماق شکم، درست زیر قفسه سینه قرار دارند. گاهی اوقات، مشکلات این اندام‌ها باعث درد در قسمت بالایی سمت راست بدن می‌شود که می‌تواند به پهلو و پشت انتشار یابد.
از آنجایی که کبد و پانکراس با هم برای کمک به هضم غذا کار می‌کنند، مشکل در یک اندام ممکن است در نهایت بر دیگری تأثیر بگذارد.
بسیاری از مشکلات سلامتی می‌توانند بر پانکراس و کبد تأثیر بگذارند. برخی از این موارد، مانند انسداد مجاری صفراوی ناشی از سنگ صفرا، به راحتی قابل درمان هستند. برخی دیگر، از جمله هپاتیت خود ایمنی، بیماری‌های مزمن هستند.
برخی از بیماری‌های کبد و پانکراس در صورت عدم درمان می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند، اما آنها همیشه علاوه بر درد پهلو علائم دیگری نیز دارند.
درد ناشی از مشکلات پانکراس یا کبد در قسمت بالایی سمت راست بدن ایجاد می‌شود. سایر علائم عبارتند از:
- ادرار تیره
- اجابت روشن
- تهوع یا استفراغ
- حملات ناگهانی درد
- زردی چشم یا پوست
- خستگی
- تب
درباره پانکراس بیشتر بدانید.
۵. مشکلات سلامتی ستون فقرات
مشکلات سلامتی ستون فقرات، از جمله آرتروز نخاعی یا دیسک‌های بیرون زده، ممکن است باعث دردی شود که به پهلو انتشار یابد. آرتروز نخاعی نوعی التهاب مزمن مهره‌ها است.
بیماری‌های دیسک باعث تورم و درد در دیسک‌هایی می‌شود که استخوان‌های ستون فقرات را نگه می‌دارند. برخی شرایط دیگر، مانند شکستگی در ستون فقرات، نیز ممکن است باعث درد پهلو شوند.
درد ناشی از مشکلات ستون فقرات به طور معمول در پهلو راست یا چپ رخ می‌دهد، اما ممکن است هر دو طرف دردناک باشند.
افراد مبتلا به مشکلات سلامتی ستون فقرات ممکن است همچنین دچار موارد زیر شوند:
- درد تیر کشنده و تیز که به یک طرف و به داخل پا کشیده می‌شود
- بی حس شدن یا سوزن سوزن شدن بدون دلیل، به خصوص در پا یا کف پا
- کمردرد مزمن
- مشکل در حرکت
تشخيص درد کمر و پهلو
پزشک معمولا می‌تواند با پرسیدن در مورد سایر علائم بیمار و گرفتن شرح حال کامل پزشکی، علل احتمالی درد پهلو را محدود کند. همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص، آزمایش‌هایی را تجویز کند.
برخی از آزمایش‌های رایج عبارتند از:
- اسکن‌های تصویربرداری برای بررسی کلیه‌ها، کبد، پانکراس و ستون فقرات
- آنالیز ادرار برای بررسی علائم عفونت ادراری
- معاینه فیزیکی برای تشخیص مشکلات عضلانی یا بثورات
- آزمایش خون
درمان درد پهلو
درمان درد پهلو به علت آن بستگی دارد. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های کلیه، عفونت‌های ادراری یا پانکراتیت ناشی از عفونت
- درمان برای حل کردن سنگ کلیه
- برداشتن کیسه صفرا یا دارو برای حل کردن سنگ صفرا
- داروهای ضد ویروس برای زونا
- داروهای بیماری کبد
- پیوند کبد برای بیماری شدید کبد
- پیوند کلیه برای برخی از انواع بیماری‌های کلیه
- دیالیز برای بیماری کلیه، به ویژه در انتظار پیوند کلیه
- کشش، فیزیوتراپی، یخ، کمپرس و استراحت برای آسیب‌های جزئی عضلانی
- بستری شدن در بیمارستان برای نظارت و تزریق مایعات داخل وریدی، به ویژه برای پانکراتیت، سنگ صفرا، بیماری کلیه و بیماری کبد
- دارو برای آرتروز نخاعی
- جراحی یا فیزیوتراپی برای بیماری‌های دیسک
در برخی موارد، ممکن است فرد به درمان نیاز نداشته باشد. سنگ‌های کلیه کوچک اغلب بدون درمان دفع می‌شوند و درد عضلانی ناشی از گرفتگی و نشستن طولانی مدت ممکن است پس از مدت کوتاهی برطرف شود.
پزشک همچنین ممکن است تغییرات سبک زندگی را به ویژه برای بیماری کبد ناشی از رژیم غذایی ناسالم یا درد عضلانی ناشی از عادات کم تحرکی توصیه کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
افراد در صورت بروز درد پهلو همراه با موارد زیر باید به اورژانس یا بخش مراقبت‌های اورژانسی مراجعه کنند:
- تب، مدفوع کم رنگ، یا چشم و پوست زرد
- بارداری
- استفراغ شدید
- وجود خون در ادرار
- درد پهلو بعد از آسیب، به خصوص ضربه به پهلو یا کمر
افراد ممکن است بخواهند ظرف یک روز برای موارد زیر به پزشک مراجعه کنند:
- درد هنگام ادرار کردن
- درد شدید که بدتر می شود
- بثورات دردناک
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها
اگر درد خفیف یا متوسط باشد و هیچ علامت دیگری وجود نداشته باشد، به احتمال زیاد درد پهلو ناشی از کشیدگی عضله است و باید با استراحت برطرف شود.
جمع بندی
درد پهلو یک علامت شایع است و وجود درد به تنهایی برای تشخیص علت زمینه‌ای کافی نیست. اکثر علل درد پهلو قابل درمان هستند، اما درمان مناسب نیازمند تشخیص دقیق پزشکی است.
افرادی که در پهلو راست یا چپ احساس درد می‌کنند، به خصوص اگر درد شدید است، به تدریج بدتر می‌شود یا بعد از برطرف شدن دوباره برمی‌گردد، باید به پزشک مراجعه کنند.
