کمردرد و درد لگن اغلب با هم اتفاق می افتند. شرایط یا فعالیت های مختلفی از جمله آرتروز، فشار بیش از حد و آسیب هایی که به اعصاب کمر و لگن آسیب می رساند، می تواند منجر به کمردرد و درد لگن شود.
کمردرد یکی از شایع ترین دلایل مراجعه افراد به پزشک و غیبت از کار است. کمردرد می تواند از یک درد مبهم و مداوم تا دردهای تیز و ناگهانی متغیر باشد. این می تواند بر تحرک و کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. همچنین می تواند باعث درد لگن شود.
اگرچه این علائم می توانند چالش برانگیز باشند، اما اکثر مردم می توانند به طور موفقیت آمیزی علل زمینه ای خود را کنترل کنند و حتی در برخی موارد به طور کامل بهبود یابند.
در این مقاله به بررسی احساس کمردرد و درد لگن، علل، مراقبت از خود، درمان پزشکی و موارد دیگر می‌پردازیم.
۱۱ علت کمردرد و درد لگن
کمردرد و درد لگن علل مختلفی دارند. این عوامل می توانند شامل کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات، فشار روی عصب، بیرون زدگی دیسک، اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک، آرتروز و موارد دیگر باشند. در اینجا به ۱۱ مورد از این علت ها اشاره می کنیم:
۱. کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات
کمردرد حاد اغلب ناشی از کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات است. کشیدگی کمر زمانی رخ می دهد که رباط ها بیش از حد کشیده شوند یا پاره شوند. رگ به رگ شدن کمر در اثر کشیده شدن و پارگی عضلات و تاندون ها ایجاد می شود.
۲. فشار روی عصب
اصطلاح “فشار روی عصب” به آسیب یا صدمه به یک عصب یا مجموعه ای از اعصاب اشاره دارد. عصب ممکن است تحت فشار، انقباض یا کشش قرار گیرد. علائم فشار روی عصب ممکن است شامل بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن، درد تیر کشنده یا دردی باشد که از ناحیه آسیب دیده به سایر نقاط انتشار می یابد.
۳. سیاتیک
درد عصب سیاتیک زمانی رخ می دهد که عصب سیاتیک دچار آسیب یا تحریک شود. شما دو عصب سیاتیک دارید – یکی در هر طرف بدن، که از هر لگن و باسن و پایین پاها عبور می کند. سیاتیک علاوه بر درد سیاتیکی که به پا انتشار می یابد، باعث بی حسی یا سوزن سوزن شدن در کمر یا باسن نیز می شود. علائم سیاتیک بر پایین کمر، لگن، باسن، پاها و کف پا تأثیر می گذارد.
۴. بیرون زدگی دیسک
بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می دهد که یکی از دیسک های بالشتکی بین استخوان های کوچک ستون فقرات ( مهره ها) از جای خود خارج شود. دیسک ممکن است روی اعصاب اطراف فشار وارد کند و باعث سوزن سوزن شدن و سوزش در پایین کمر شود. درد می تواند به لگن و پاها کشیده شود و باعث علائم سیاتیک شود.
۵. اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک
مفاصل ساکروایلیاک (SI) قسمت پایین ستون فقرات را به لگن متصل می کنند. افراد ممکن است هنگام محدود شدن حرکت در ناحیه یا زمانی که بیش از حد از خودشان کار کشیده اند، کمردرد و درد لگن را احساس کنند. علائم اختلال عملکرد مفصل SI شامل سفتی، درد مبهم در پایین کمر و دردی است که با فعالیت بدتر می شود.
۶. آرتروز
انواع مختلف آرتروز می تواند منجر به کمردرد و درد لگن شود. به عنوان مثال، آرتروز لگن می تواند منجر به درد و سفتی مفصل لگن شود، در حالی که آرتروز ستون فقرات باعث التهاب مفاصل وجهی ستون فقرات یا مفاصل ساکروایلیاک می‌شود.
آرتروز استخوانی کمر با تخریب غضروف محافظ ستون فقرات منجر به کمردرد و درد لگن می‌شود. با از دست رفتن این بالشتک، استخوان ها روی هم ساییده می شوند و به اعصاب پایین کمر و لگن فشار وارد می کنند. برخی از انواع آرتروز التهابی مانند روماتوئید آرتریت، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت پسوریازیس و آرتریت التهابی نوجوان نیز باعث کمردرد و درد لگن می‌شوند.
۷. تنگی کانال نخاعی کمری
این وضعیت زمانی رخ می دهد که کانال نخاعی در قسمت پایین کمر تنگ شود. این عارضه به دلیل تغییرات دژنراتیو در افراد مسن شایع است و علائم آن شامل درد لگن و کمر، درد و گرفتگی پا، بی حسی و ضعف در پاها می باشد.
۸. سندرم پیریفورمیس
سندرم پیریفورمیس یک بیماری نادر است که عصب سیاتیک و عضله پیریفورمیس را تحت تاثیر قرار می دهد. عضله پیریفورمیس، ماهیچه نازکی در باسن است که به چرخش لگن و چرخش پا و اشاره آن به بیرون کمک می کند.
سندرم پیریفورمیس زمانی رخ می دهد که عضله پیریفورمیس روی عصب سیاتیک فشار وارد کند و باعث درد، بی حسی و سوزن سوزن شدن در طول عصب شود. درد با نشستن طولانی مدت، راه رفتن، دویدن یا بالا رفتن از پله ها تشدید می شود.
۹. بیماری پاژه استخوان
این اختلال نادر استخوانی، استخوان ها را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری با ایجاد بافت استخوانی جدید تداخل می کند و باعث نرم شدن استخوان ها می شود. افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر بالای شکستگی و درد استخوان قرار دارند. بیماری پاژه اغلب لگن، پایین کمر و لگن خاصره را تحت تاثیر قرار می دهد.
۱۰. اختلال عملکرد کف لگن
کف لگن، مجموعه ماهیچه هایی است که راست روده، مجرای ادرار و واژن از آن عبور می کنند. هنگامی که این عضلات به درستی منقبض یا شل نمی شوند، ممکن است سندرم های درد در لگن، پایین کمر، دستگاه تناسلی و راست روده ایجاد شود. فرد همچنین ممکن است در دفع مدفوع و ادرار دچار مشکل شود.
۱۱. بیماری های زنان
گرفتگی های قاعدگی، فیبروم رحم، آندومتریوز و آدنومیوز می توانند باعث درد لگن یا پایین کمر شوند. این درد ممکن است با قاعدگی مرتبط باشد.
آیا کمردرد و درد لگن نشانه سرطان است؟
سرطان به ندرت علت کمردرد یا درد لگن است. با این حال، ممکن است کمردرد یا درد لگن با برخی سرطان ها از جمله سرطان ستون فقرات، ریه، روده بزرگ، سینه و بیضه مرتبط باشد. فرد مبتلا به یکی از این سرطان ها اغلب علائم دیگری نیز به جز کمردرد یا درد لگن خواهد داشت.
مراقبت های خانگی برای کمردرد و درد لگن
کمردرد و درد لگن معمولا موقتی هستند و اکثر افراد طی چند هفته یا چند ماه بهبود می یابند. به طور کلی می توانید علائم کمر و لگن را با روش های درمانی خانگی به صورت خوددرمانی درمان و کنترل کنید.
مراقبت های خانگی برای کمردرد و درد لگن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- استراحت دادن به کمر
- استفاده از گرما و سرما روی ناحیه آسیب دیده
- مصرف مسکن های بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن (تایلنول) یا ایبوپروفن (ادویل/مورتین)
- تا حد امکان تحرک داشته باشید تا عضلات قوی و انعطاف پذیر باقی بمانند
- از انجام کارهایی که باعث فشار بیشتر به کمر و درد لگن می شود، به ویژه بلند کردن اجسام سنگین، خودداری کنید
- حفظ وزن سالم و داشتن رژیم غذایی مغذی که باعث رشد استخوان می شود
- پوشیدن کفش های راحت و بدون پاشنه بلند
- خوابیدن به پهلو برای کاهش فشار روی ستون فقرات
- خودداری از سیگار کشیدن برای بهبود جریان خون در ناحیه پایین کمر
درمان پزشکی کمردرد و درد لگن
اکثر افرادی که دچار کمردرد و درد لگن می شوند به درمان پزشکی گسترده نیاز ندارند. آن ها می توانند با استفاده از مسکن های بدون نسخه، داروهای موضعی بدون نسخه (ژل ها، چسب ها و کرم ها) و روش های مراقبت خانگی، تسکین پیدا کنند.
اما اگر به تسکین بیشتری نیاز دارید، پزشک شما می تواند دارو یا فیزیوتراپی تجویز کند. همچنین ممکن است درمان های تکمیلی و جایگزین مفید باشند. جراحی به عنوان آخرین راه حل برای درمان کمردرد و درد لگن در نظر گرفته می شود.
۱. داروهای تجویزی
اگر علائم شدیدی را تجربه می کنید، پزشک شما می تواند داروی کمردرد تجویز کند.
داروهای تجویزی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی با نسخه (قوی تر از داروهای بدون نسخه)
- داروهای موضعی با نسخه که حاوی مواد تشکیل دهنده مانند لیدوکائین و ایبوپروفن هستند
- شل کننده های عضلانی در صورت داشتن درد یا اسپاسم عضلانی
- داروهای ضد افسردگی: این داروها می توانند نوع پاسخ به درد را تغییر دهند و دردهای عصبی را کنترل کنند.
- تزریق استروئید یا کورتیکواستروئیدهای خوراکی: برای تسکین درد یا تورم می توان تزریقی در ناحیه آسیب دیده انجام داد ( آمپول کمردرد). کورتیکواستروئید خوراکی می تواند درد ناشی از یک بیماری التهابی که باعث کمردرد و درد لگن می شود را تسکین دهد.
- مواد افیونی: این داروها به طور معمول برای درد شدید تجویز می شوند و بر سلول های مغز و بدن برای کاهش درد تأثیر می گذارند. مواد افیونی به دلیل خطر اعتیاد با احتیاط تجویز می‌شوند.
- داروهای ضد روماتیسم تعدیل کننده بیماری (DMARDs) و درمان های بیولوژیک: برای مدیریت شرایط آرتروز التهابی که روی ستون فقرات تأثیر می گذارد و منجر به کمردرد و درد لگن می شود.
۲. درمان های تکمیلی و جایگزین
برخی شواهد نشان می دهد که انواع مختلف درمان های تکمیلی و جایگزین ممکن است به کنترل کمردرد کمک کند. درمان های تکمیلی درمان هایی هستند که همراه با روش های طب سنتی استفاده می شوند.
این درمان ها عبارتند از:
- طب سوزنی: در طب سوزنی، سوزن های بسیار نازکی در نقاط خاصی از بدن فرو می رود. هدف این کار برقراری تعادل در جریان انرژی در بدن است. طب سوزنی ممکن است به تسکین کمردرد کمک کند.
- ماساژ درمانی: ماساژ ملایم عضلات می تواند به شل شدن عضلات سفت و کاهش درد کمک کند. انواع مختلفی از ماساژ درمانی وجود دارد، مانند ماساژ بافت عمیق و ماساژ سوئدی.
- یوگا: یوگا ترکیبی از حرکات کششی، تمرینات تنفسی و مدیتیشن است. برخی از مطالعات نشان داده اند که یوگا می تواند به کاهش کمردرد کمک کند.
- درمان دستی (کایروپراکتیک): درمانگران دستی از منیپولیشن برای تنظیم ستون فقرات و مفاصل استفاده می کنند. برخی از افراد مبتلا به کمردرد متوجه بهبود با درمان دستی می شوند.
صحبت با پزشک قبل از شروع هر گونه درمان تکمیلی یا جایگزین بهترین گزینه است. پزشک می تواند در مورد ایمنی و اینکه آیا یک درمان خاص برای وضعیت منحصر به فرد شما مناسب است یا خیر، به شما مشاوره دهد.
۳. جراحی
جراحی برای افرادی در نظر گرفته می شود که مشکلات ساختاری دارند و به درمان غیر جراحی پاسخ نداده اند. همچنین ممکن است برای افرادی که دچار فشار عصب شده اند که منجر به ضعف عضلانی، محدودیت فعالیت های روزانه و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی می شود، موثر باشد.
حرکات کششی برای کاهش کمردرد و درد لگن
کشش های منظم می تواند به کاهش کمردرد و درد لگن و مدیریت علائمی مانند خشکی و سفتی کمک کند.
با این حال، حرکات کششی توصیه شده در مورد شما به شرایطی که باعث درد می شود بستگی دارد. به عنوان مثال، ممکن است حرکات کششی که با خم شدن به جلو انجام می شوند برای بیرون زدگی دیسک یا سیاتیک توصیه نشوند. برای اطلاع از حرکات کششی مناسب با شرایط خود با پزشک یا فیزیوتراپیست خود صحبت کنید.
برخی از حرکات کششی که ممکن است به مدیریت برخی از علل کمردرد و درد لگن کمک کنند عبارتند از:
- کشش زانو به سینه: به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید و کف پاها را روی زمین قرار دهید. به آرامی یک زانو را به سمت سینه بالا بیاورید و به آرامی با دست آن را به خود نزدیکتر کنید. حداقل به مدت ۲۰ ثانیه نگه دارید و طرف دیگر را تکرار کنید.
- کشش پیریفورمیس: روی لبه صندلی بنشینید، یک مچ پا را روی زانوی مقابل بیاندازید و اجازه دهید زانو به پهلو پایین بیاید. در ناحیه لگن به سمت جلو خم شوید. سپس، به آرامی روی زانوی بالایی فشار دهید تا کشش را در باسن احساس کنید. حداقل به مدت ۲۰ ثانیه نگه دارید و طرف دیگر را تکرار کنید.
- کشش گربه-شتر: روی دست و زانو قرار بگیرید، زانوها زیر لگن و دست ها روی شانه ها باشند. به آرامی کمر را به سمت بالا قوس دهید، باسن را منقبض کنید و به مدت پنج تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. به حالت خنثی برگردید. شکم خود را به سمت تشک پایین بیاورید، کمر را قوس دهید و باسن خود را خم کنید، سر کمی بالا و چشمان به جلو باشد. به مدت پنج تا ۱۰ ثانیه نگه دارید.
- حرکت کودک: روی چهار دست و پا قرار بگیرید. روی پاشنه پا بنشینید و بازوهای خود را جلوی خود دراز کنید. پیشانی خود را روی زمین پایین بیاورید و کمر را رها کنید. تا ۲۰ ثانیه یا در صورت امکان بیشتر نگه دارید.
- کشش همسترینگ نشسته: صاف بنشینید و پاهایتان را جلوی خود دراز کنید. یک زانو را به سمت بالا خم کنید و اجازه دهید پا به پهلو پایین بیاید. با حفظ قفسه سینه و چانه بالا، از ناحیه لگن به جلو خم شوید. با نوک انگشتان پا به سمت انگشتان پا برسید. نگه دارید و طرف دیگر را تکرار کنید.
- کشش کبری: به صورت روی تشک دراز بکشید. دست ها را زیر شانه ها قرار دهید و آرنج ها را خم کنید. کف دست ها را روی زمین فشار دهید و به آرامی به سمت بالا فشار دهید تا سر و قسمت بالای بدن خود را از روی تشک بلند کنید. به مدت ۳۰ ثانیه نگه دارید.
- بریج باسن: به پشت دراز بکشید، بازوها در کنار بدن با کف دست ها به سمت پایین، زانوها خم شده و پاها به اندازه عرض لگن روی زمین قرار گرفته باشند. عضلات شکم خود را منقبض کنید. باسن خود را بالا بیاورید، در حالی که عضلات گلوتئال (باسن) را فشار می دهید، پاشنه پا را روی زمین فشار دهید و بازوها را روی زمین نگه دارید. بدن شما باید از سر تا زانو یک خط صاف تشکیل دهد. به مدت پنج تا ۳۰ ثانیه نگه دارید.
- صدف (Clamshell): به پهلو دراز بکشید و زانوها را خم کنید. سر خود را با بازو نگه دارید. عضلات شکم خود را منقبض کنید. در حالی که پاها به هم چسبیده و زانوها خم شده اند، فقط زانوی بالایی خود را بلند کنید تا پاهایتان مانند صدف باز شود. به مدت پنج تا ۳۰ ثانیه نگه دارید.
همیشه به بدن خود گوش دهید و فقط تا جایی که برایتان راحت است حرکات کششی را انجام دهید. اگر حرکتی باعث درد شد، آن را متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
چه عواملی باعث بدتر شدن کمردرد و درد لگن می شوند؟
برای اینکه به بهترین شکل کمردرد و درد لگن را مدیریت کنید، باید به عواملی که باعث بدتر شدن کمردرد می شوند توجه داشته باشید.
برخی از عواملی که می توانند باعث بدتر شدن کمردرد و درد لگن شوند عبارتند از:
- کم تحرکی: سبک زندگی کم تحرک می تواند باعث ضعیف شدن عضلات پایین کمر و لگن و کاهش انعطاف پذیری در آن نواحی شود.
- اضافه وزن: اضافه وزن می تواند فشار زیادی به پایین کمر و لگن وارد کند و منجر به درد شود.
- بلند کردن اجسام سنگین به روش نادرست: بلند کردن اجسام سنگین به روش نادرست می‌تواند باعث کشیدگی عضلات کمر و لگن شود.
- استفاده بیش از حد از پایین کمر و لگن و حرکات تکراری: استفاده بیش از حد از پایین کمر و لگن و حرکات تکراری می تواند منجر به درد و تورم شود.
- قوز کردن: قوز کردن بدن به ویژه به مدت طولانی می تواند باعث کشیدگی عضلات و رباط ها شود.
- نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی مدت فشار زیادی به پایین کمر و لگن وارد می کند.
- استرس و تنش: استرس و تنش می تواند باعث سفتی عضلات و حساسیت به درد شود.
مدیریت کمردرد و درد لگن مزمن
مدیریت کمردرد و درد لگن نیازمند رویکردی جامع است. برای ارزیابی، تشخیص شرایط زمینه ای و ایجاد برنامه درمانی، مشورت با پزشک یا فیزیوتراپیست ضروری است.
همچنین ممکن است بخواهید برای مدیریت علائم، تغیراتی در سبک زندگی را در نظر بگیرید. تغییرات در سبک زندگی شامل کاهش وزن، ورزش کم فشار، بهبود کیفیت خواب، رعایت ارگونومی مناسب و اجتناب از فعالیت هایی که باعث تشدید درد و بدتر شدن علائم می شوند، است.
بهبودی به زمان و تلاش نیاز دارد، بنابراین صبور بودن و پیگیری برنامه درمانی ضروری است.
کمردرد و درد لگنی که بهبود نمی یابد
به طور کلی، کمردرد و درد لگنی که بیش از چند هفته طول بکشد، طبیعی نیست و باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در موارد زیر نیز باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد مداوم و شدید: کمردرد و درد لگن می تواند جدی باشد و به برخی شرایط دردناک مرتبط باشد.
- بی حسی و سوزن سوزن شدن در پاها و کف پا: این علامت نشان دهنده تحریک یا آسیب عصبی است. برای جلوگیری از آسیب دائمی باید توسط پزشک بررسی شود.
- درد قابل انتشار در بدن: درد قابل انتشار در بدن گاهی اوقات به تنگی کانال نخاعی (استنوزیس نخاعی) مرتبط است. این عارضه باعث می شود درد و سایر علائم از کمر و ستون فقرات به سایر نقاط بدن از جمله بازوها و پاها منتقل شود.
- دردی که در شب بدتر می شود: این ممکن است نشانه آسیب عصبی باشد. همچنین، کمردرد و درد لگن باید با گذشت زمان بهبود یابد، اما اگر درد همچنان باقی بماند و در شب بدتر شود، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- درد قابل توجه هنگام سرفه یا عطسه: دردی که با این حرکات ناگهانی بدتر می شود، ممکن است با دیسک یا درد عصبی مرتبط باشد.
- دردی که با ایستادن طولانی مدت بدتر می شود: دردی که هر چه بیشتر می ایستید بدتر می شود، اغلب با فشار روی دیسک ها مرتبط است.
- مشکلات ادراری: کمردرد و درد لگن همراه با مشکل در ادرار کردن می تواند نشان دهنده مشکل کلیه یا مجاری ادراری باشد. کمردرد همراه با بی اختیاری روده یا مثانه (از دست دادن کنترل) نشانه سندرم دم اسب است. ای عارضه یک فوریت پزشکی است که ممکن است برای رفع فشار از اعصاب نیاز به جراحی داشته باشد.
- درد کشاله ران یا باسن: کمردرد و درد لگن در این نواحی می تواند نشان دهنده فشار عصب باشد.
- کمردرد یا درد لگنی که التهابی به نظر می رسد: هنگامی که کمر خود را در اثر بلند کردن اجسام سنگین یا خوابیدن به حالت ناخوشایند مصدوم می کنید، ممکن است دچار کمردرد مکانیکی شوید. با این حال، کمردرد و درد لگن مداوم که بیش از سه ماه طول می کشد، با بی تحرکی بدتر می شود و با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و حرکت بهبود می یابد، التهابی در نظر گرفته می شود. کمردرد التهابی با (axSpA) مرتبط است – نوعی آرتروز التهابی که ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک (SI) را تحت تاثیر قرار می دهد.
جمع بندی
کمردرد و درد لگن گاهی اوقات می توانند با هم رخ دهند و نشانه ای از آسیب یا بیماری زمینه ای باشند. درد لگن و کمر می تواند فعالیت های روزانه را سخت تر کند، اما دریافت زودهنگام درمان می تواند وضعیت شما را بهبود بخشد.
درمان های کمردرد و درد لگن شامل استراحت، کشش، داروهای ضد التهاب، داروهای تجویزی، فیزیوتراپی، طب جایگزین و در نهایت جراحی است. در صورت درد مداوم یا دردی که بیش از سه هفته طول بکشد، دردی که در شب بدتر می شود یا دردی که التهابی به نظر می رسد، با یک پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی تماس بگیرید.
درمان کمردرد و درد لگن برای حفظ تحرک، عملکرد و بهبود کیفیت زندگی شما ضروری است. همچنین برای کمک به بهبودی خود، برخی از تغییرات در سبک زندگی را در نظر بگیرید. در آخر، به خاطر داشته باشید که بهبودی به زمان نیاز دارد، بنابراین صبور باشید و به برنامه درمانی خود پایبند باشید.
