راهنمای دوتاستراید: موارد مصرف، نتایج و عوارض جانبی

دوتاستراید یک داروی مهار کننده هورمون DHT است که برای درمان ریزش موی ارثی در آقایان استفاده می شود. این دارو اغلب در صورتی تجویز می شود که سایر درمان های ریزش موی آقایان مانند فیناستراید برای شما موثر نبوده باشد.

تا سن ۷۰ سالگی، تقریباً ۸۰ درصد از مردان تحت تأثیر ریزش موی ارثی قرار می گیرند [۱]. مردانی که ریزش موی پیشرونده یا پیشرفته دارند، با مصرف مهار کننده های قوی DHT مانند دوتاستراید، احتمال بیشتری برای مشاهده نتایج مثبت دارند.

در این مقاله، هر آنچه را که در مورد دوتاستراید برای ریزش مو نیاز دارید، خواهید فهمید، از جمله نحوه عملکرد آن، خطرات و عوارض جانبی و نتایجی که می توانید انتظار داشته باشید.

دوتاستراید چیست و چگونه کار می کند؟

دی‌هیدروتستوسترون (DHT) یکی از هورمون‌های جنسی مردانه است و نقش مهمی در ریزش موی الگوی مردانه دارد [۲]. DHT به گیرنده‌های آندروژن در فولیکول‌های مو متصل شده و باعث مینیاتوری شدن فولیکول می‌شود. هنگامی که فولیکول‌های مو کوچک می‌شوند، دیگر مو تولید نمی‌کنند.

دوتاستراید می‌تواند این روند را کند، متوقف کند و حتی معکوس کند. دوتاستراید مانند فیناستراید، به گروهی از داروها به نام مهارکننده‌های 5 آلفا ردوکتاز یا 5-ARIs تعلق دارد.

آنزیم 5-آلفا ردوکتاز (5-AR) تبدیل تستوسترون به DHT را تسهیل می‌کند. دوتاستراید به عنوان یک مهارکننده 5-AR، از تبدیل مقدار زیادی تستوسترون توسط این آنزیم جلوگیری می‌کند. این امر منجر به کاهش سطح DHT در سراسر بدن و در نهایت کاهش ریزش مو می‌شود.

دوتاستراید یک قرص خوراکی است که برای درمان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) در مردانی که غده پروستات بزرگ شده دارند نیز استفاده می‌شود. این دارو فقط با نسخه پزشک قابل تهیه است و به طور معمول با نام تجاری Avodart به فروش می‌رسد. دوتاستراید اغلب همراه با تامسولوسین (با نام تجاری Flomax Relief) مصرف می‌شود.

آیا دوتاستراید برای ریزش مو موثر است؟

بله، دوتاستراید یکی از موثرترین روش های غیرجراحی برای درمان ریزش مو در آقایان است.

تحقیقات زیادی در مورد اثربخشی دوتاستراید انجام شده است، به خصوص در مقایسه با یکی از محبوب ترین داروهای ریزش مو، فیناستراید.

در یک بررسی تحقیقاتی، کارشناسان داده‌های سه مطالعه را که به مقایسه اثربخشی فیناستراید با دوتاستراید می‌پرداختند، تجزیه و تحلیل کردند [۳]. یافته‌ها حاکی از آن بود که اگرچه هر دو دارو می‌توانند با موفقیت برای درمان طاسی با الگوی مردانه استفاده شوند، دوتاستراید موثرترین درمان ریزش مو بود.

مطالعه دیگری نشان داد که دوتاستراید نسبت به فیناستراید می‌تواند تعداد مو، ضخامت مو و رشد مو را به طور مؤثرتری افزایش دهد [۴]. عوارض جانبی برای هر دو دارو مشابه بود.

دوتاستراید همچنین می تواند در دراز مدت، به ویژه در بیماران مسن‌تر با ریزش موی پیشرفته، نتایج خوبی برای شما به همراه داشته باشد. یک مطالعه در کره جنوبی نشان داد که دوتاستراید نسبت به فیناستراید در طول سه سال مصرف موثرتر است [۵]. این مطالعه همچنین نشان داد که بیماران با مصرف دوتاستراید عوارض جانبی کمتری را تجربه کرده اند.

یکی از دلایلی که تصور می‌شود دوتاستراید بسیار مؤثر است این است که نیمه عمر طولانی پنج هفته‌ای دارد [۶]. این بدان معناست که کاهش مقدار دوتاستراید در بدن شما تا نصف، پنج هفته طول می کشد. در واقع، دوتاستراید تا شش ماه پس از آخرین مصرف در بدن شما قابل تشخیص است.

دوتاستراید همچنین نتایج مثبتی را به عنوان درمانی برای آلوپسی فیبروزینگ فرونتال نشان داده است [۷]. اما از آنجایی که FFA عمدتا زنان را تحت تاثیر قرار می دهد، محدودیت هایی در زمان استفاده از دوتاستراید وجود دارد، زیرا مصرف آن برای زنان به طور معمول توصیه نمی شود.

آیا دوتاستراید برای رشد موهای صورت مفید است؟

خیر، تاثیرگذاری دوتاستراید تنها برای جلوگیری از ریزش موی سر تایید شده است و بر رشد موهای صورت تاثیری ندارد.

پوست سر نسبت به سطح دی‌هیدروتستوسترون (DHT) در بدن بسیار حساس است. بنابراین مصرف دوتاستراید بر فولیکول‌های موی سر تاثیر گذاشته و باعث رشد موهای جدید می‌شود.

در حالی که فولیکول‌های موی صورت حساسیت کمتری به سطح DHT دارند. به همین دلیل میزان DHT در بدن تاثیر چندانی بر رشد موهای صورت ندارد.

روش‌های دیگری برای تقویت موهای صورت وجود دارد، از جمله مصرف ماینوکسیدیل برای رشد ریش و کاشت ریش.

چه کسانی می‌توانند دوتاستراید را برای ریزش مو مصرف کنند؟

دوتاستراید معمولا برای مردان بزرگسالی تجویز می‌شود که روش‌های ملایم‌تر درمان ریزش مو را امتحان کرده‌اند و نتیجه نگرفته‌اند. این دارو نسخه‌ای است و تنها توسط پزشک یا کلینیک‌های معتبر قابل تهیه می‌باشد.

مصرف دوتاستراید برای زنان و کودکان توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند در روند رشد جنین و کودک اختلال ایجاد کند. در موارد خاص، مصرف محدود آن برای زنان یائسه تحت نظر پزشک مجاز است.

چگونه دوتاستراید مصرف کنیم؟

دوتاستراید به صورت قرص‌های ۰.۵ میلی‌گرمی (۵۰۰ میکروگرم) عرضه می‌شود. در اکثر موارد، مگر اینکه پزشک طور دیگری تجویز کند، مصرف یک قرص در روز کافی است. مصرف کمتر از دوز توصیه شده ممکن است اثر گذاری دارو را کاهش دهد.

زمان مصرف دوتاستراید در طول روز اهمیتی ندارد. می‌توانید آن را صبح، ظهر یا شب مصرف کنید بدون اینکه بر اثربخشی دارو تاثیر بگذارد. با این حال، برای گرفتن بهترین نتیجه، بهتر است مصرف دوتاستراید را به صورت منظم و در یک زمان مشخص در طول روز انجام دهید.

در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف، آن را دو برابر نکنید. فقط صبر کنید و پس از فراموشی، دوز بعدی را طبق روال مصرف کنید.

قبل از شروع مصرف دارو، حتما بروشور اطلاعات بیمار که همراه با نسخه دوتاستراید است را به دقت مطالعه کنید. در صورت وجود هر گونه سوالی می‌توانید با پزشک معالج، پزشک عمومی یا داروساز مشورت نمایید.

دوتاستراید چقدر طول میکشد تا اثر کند؟

اولین دوز مصرفی دوتاستراید سطح DHT شما را کاهش می دهد، اما کمی بیشتر طول می کشد تا این کاهش به ریزش موی کمتر و رویش مجدد قابل مشاهده تبدیل شود.

در اینجا آنچه را که می توانید در هر مرحله از مصرف دوتاستراید انتظار داشته باشید، آورده شده است:

دوتاستراید بعد از ۱ تا ۳ ماه:

• کاهش سریع تولید DHT
• چرخه رشد مو با تغییرات DHT هماهنگ می شود
• بدون رویش مجدد قابل مشاهده یا توقف ریزش مو
• ممکن است همچنان ریزش مو وجود داشته باشد

دوتاستراید بعد از ۳ تا ۶ ماه:

• نتایج اولیه شروع به قابل مشاهده شدن می کنند
• ریزش مو کند می شود
• علائم اولیه رویش مجدد، به خصوص در فرق سر
• رشد مو در ماه ششم نسبت به فیناستراید بیشتر است

دوتاستراید بعد از ۶ تا ۹ ماه:

• ریزش مو متوقف می شود
• علائم قابل توجه رویش مجدد مو
• موهای پرپشت تر و متراکم تر در ناحیه فرق سر

دوتاستراید بعد از ۹ تا ۱۲ ماه:

• نتایج نهایی شروع به ظهور می کنند
• بهبود قابل توجه در تراکم مو
• موهای پرپشت تر و متراکم تر در ناحیه فرق سر
• خط رویش مو صاف تر و پایین تر

توجه مهم: نتایجی که از مصرف دوتاستراید به دست می آورید، تنها تا زمانی که دارو را مصرف می کنید، ماندگار خواهد بود. هنگامی که مصرف دارو را متوقف کنید، ریزش مو در نهایت دوباره شروع خواهد شد.

دوتاستراید چه نتایجی برای ریزش مو دارد؟

دوتاستراید معمولا برای مردانی تجویز می شود که از سایر روش های درمان غیرجراحی ریزش مو، مانند فیناستراید، نتیجه نگرفته اند. با این حال، اثربخشی آن به میزان ریزش موی شما بستگی دارد.

بر اساس “مقیاس نوروود”، مردانی که در مراحل اولیه ریزش مو قرار دارند، نسبت به افرادی که ریزش موی پیشرفته دارند، نتایج بهتری را تجربه می کنند. این نتایج واقعی مصرف دوتاستراید نشان می دهد که چه انتظاری می توانید داشته باشید:

آیا دوتاستراید عوارض جانبی دارد؟

عوارض جانبی دوتاستراید مشابه عوارض فیناستراید است و بیشتر از آن بروز نمی کند.

عوارض گزارش شده برای مصرف دوتاستراید عبارتند از [8]:

• کاهش میل جنسی
• مشکلات انزال
• اختلال نعوظ و عملکرد جنسی
• مشکلات پوستی، از جمله آکنه، اگزما و فولیکولیت پوستی
• سایر عوارض جانبی کمتر شایع شامل تعداد کم اسپرم، حساسیت سینه و درد بیضه می شود.

اکثر مطالعات تأیید می کنند که دوتاستراید دارویی ایمن و قابل تحمل است، اگرچه خطراتی دارد که بیماران باید در نظر بگیرند [8]. یک مطالعه نشان داد که ۴.۷ درصد از مصرف کنندگان Avodart، (برند تجاری دوتاستراید) دچار اختلال نعوظ شده اند، ۳ درصد دچار کاهش میل جنسی و ۱.۴ درصد دچار مشکلات انزال شده اند [9].

برخی از محققان پیشنهاد کرده اند که بین مهارکننده های ۵-آلفا ردوکتاز (۵-ARIs) مانند دوتاستراید و سرطان پروستات با درجه بالا ارتباط وجود دارد [10]. با این حال، تحقیقات اخیر نشان می دهد که هنگام استفاده از این داروهای ریزش مو، خطر ابتلا به سرطان پروستات افزایش نمی یابد [8]. در صورت تشخیص سلول های سرطانی، احتمال بالاتری وجود دارد که سرطان پروستات با درجه بالا (به سرعت در حال گسترش) باشد.

مهم است که توجه داشته باشید که بسیاری از عوارض جانبی شایع‌تر تنها تا زمانی که دوتاستراید مصرف می‌کنید، ادامه می‌یابد. عوارض جانبی معمولا برگشت پذیر هستند و با قطع مصرف دارو متوقف می شوند.

آیا دوتاستراید با داروهای دیگر تداخل دارد؟

بله، دوتاستراید ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد. بنابراین، قبل از شروع مصرف آن، مهم است از هرگونه تداخل احتمالی آگاه باشید، زیرا این امر ممکن است منجر به عوارض جانبی منفی یا کاهش اثربخشی یکی یا هر دو دارو شود.

برخی از تداخلات دارویی شناخته شده با دوتاستراید عبارتند از:

• داروهای ضد ویروس HIV (مانند اتازاناویر، داروناویر، فوس امپرناویر و ایندیناویر)
• داروهای ضد قارچ (مانند ایتراکونازول، کتوکونازول و پوساکونازول)
• داروهای فشار خون (مانند وراپامیل و دیلتیازم)
• سایمتیدین، داروی ضد رفلاکس معده
• سیپروفلوکساسین، یک آنتی بیوتیک

آیا به دنبال جایگزین برای دوتاستراید (Dutasteride) هستید؟

بله، چندین جایگزین برای دوتاستراید جهت مقابله با ریزش مو وجود دارد. بسیاری از این روش ها قبل از مصرف دوتاستراید توصیه می شوند، زیرا این دارو نسبتا قوی بوده و عوارض جانبی سیستمیک قابل توجهی دارد.

محبوب ترین جایگزین های دوتاستراید عبارتند از:

• فیناستراید (Finasteride): دارویی دیگر از مهارکننده های 5-آلفا ردوکتاز (5-ARI) که تولید DHT را مهار می کند.
• ماینوکسیدیل (Minoxidil): یک محلول موضعی که برای انواع ریزش مو موثر است.
• شامپو کتوکونازول (Ketoconazole): داروی ضد قارچ که در بیماران مبتلا به الگوی طاسی مردانه باعث کاهش ریزش مو می شود.
• پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): درمانی که در آن پلاسمای غنی از پلاکت از خون شما گرفته شده و به نواحی کم پشت سر تزریق می شود.
• کاشت مو (Hair Transplant): تکنیک های ترمیم موی جراحی FUT و FUE از موفق ترین و محبوب ترین راه ها برای مقابله با الگوی طاسی مردانه هستند.

اگر دوتاستراید موثر نباشد چه کاری می توانم انجام دهم؟

دوتاستراید جایگزینی اثبات شده و محبوب برای کاشت مو است. همچنین به طور کلی به عنوان یک درمان غیر جراحی پیشرفته در صورتی که سایر گزینه‌ها مانند فیناستراید و ماینوکسیدیل نتیجه مطلوب را به همراه نداشته باشند، استفاده می‌شود.

اما اگرچه ثابت شده است که دوتاستراید در بسیاری از موارد باعث کاهش ریزش مو  بهبود رویش مجدد می شود، اما برای همه افراد قطعی نیست.

اگر از نتایج رویش مجدد موهای خود پس از مصرف دوتاستراید راضی نیستید و گزینه های درمانی غیرجراحی خود را تمام کرده‌اید بنابراین، ممکن است در این مرحله به فکر کاشت مو باشید.

کاشت مو یکی از محبوب ترین و موثرترین راه ها برای درمان ریزش مو و طاسی است. شما با انتخاب روش FUE یا FUT، می توانید از طریق کاشت مو به رویش موهای طبیعی و ماندگار دست پیدا کنید.

منابع

1. Androgenetic Alopecia | NLM
2. Biochemistry, Dihydrotestosterone | NLM
3. The efficacy and safety of dutasteride compared with finasteride in treating men with androgenetic alopecia: a systematic review and meta-analysis
4. A randomized, active- and placebo-controlled study of the efficacy and safety of different doses of dutasteride versus placebo and finasteride in the treatment of male subjects with androgenetic alopecia
5. Long-Term Effectiveness and Safety of Dutasteride versus Finasteride in Patients with Male Androgenic Alopecia in South Korea: A Multicentre Chart Review Study
6. Avodart Prescribing Information | FDA
7. Effectiveness of dutasteride in a large series of patients with frontal fibrosing alopecia in real clinical practice
8. Adverse Effects and Safety of 5-alpha Reductase Inhibitors (Finasteride, Dutasteride): A Systematic Review
9. Persistent erectile dysfunction in men exposed to the 5α-reductase inhibitors, finasteride, or dutasteride
10. The effect of dutasteride on the detection of prostate cancer: A set of meta-analyses