دیسک کمر، مشکلی رایج است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این عارضه زمانی رخ میدهد که هسته نرم دیسک، از طریق پارگی در پوسته بیرونی آن بیرون زده و به اعصاب مجاور فشار می‌آورد.
علائم دیسک کمر می‌تواند شامل درد، بی‌حسی یا ضعف در کمر، پاها یا بازوها باشد. در حالی که این علائم می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند، خوشبختانه در اکثر موارد، دیسک کمر با روش‌های غیر جراحی قابل درمان است.
در این مقاله به بررسی علائم، علل و روش‌های درمان دیسک کمر می‌پردازیم. همچنین، نکاتی را برای پیشگیری از این عارضه ارائه خواهیم داد.
دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر ( بیرون زدگی دیسک) به مشکلی در یکی از بالشتک‌های لاستیکی به نام دیسک گفته می‌شود که بین استخوان‌هایی که روی هم قرار گرفته و ستون فقرات را می‌سازند، قرار دارند. این استخوان‌ها مهره نامیده می‌شوند.
دیسک نخاعی دارای یک مرکز نرم و ژله ای به نام هسته است. هسته در یک پوسته بیرونی لاستیکی سخت‌تر به نام حلقه قرار دارد. دیسک کمر زمانی رخ میدهد که بخشی از هسته از طریق پارگی در حلقه بیرون زده شود. به دیسک کمر، دیسک لغزیده یا دیسک پاره شده نیز گفته می‌شود.
دیسک کمر که می‌تواند در هر قسمت از ستون فقرات رخ دهد، بیشتر در قسمت پایین کمر ایجاد می‌شود. بسته به اینکه دیسک کمر در کجا قرار دارد، می‌تواند باعث درد، بی حسی یا ضعف در بازو یا پا شود.
بسیاری از افراد هیچ علائمی از دیسک کمر ندارند. برای افرادی که علائم دارند، این علائم به مرور زمان بهبود می‌یابد. جراحی برای رفع مشکل به طور معمول ضروری نیست.
انواع دیسک کمر
انواع مختلفی از دیسک کمر وجود دارد، اما شایع ترین آنها عبارتند از:
۱. فتق دیسک
فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که هسته نرم دیسک از طریق پارگی در لایه بیرونی سخت‌تر بیرون می‌زند. این می تواند به اعصاب مجاور فشار وارد کند و باعث درد، بی حسی و ضعف شود.
۲. دیسک بیرون زده
دیسک بیرون زده زمانی اتفاق می افتد که هسته نرم دیسک شروع به بیرون زدگی از طریق لایه بیرونی کند، اما هنوز پاره نشده است. این می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود، اما معمولاً به اندازه فتق دیسک شدید نیست.
۳. دیسک تخریب شده
این زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک به دلیل افزایش سن یا آسیب، ارتفاع خود را از دست میدهد. این می‌تواند باعث باریک شدن کانال نخاعی و فشار بر اعصاب شود.
۴. بیماری دیسک دژنراتیو
این یک اصطلاح کلی برای تغییراتی است که در دیسک‌ها با افزایش سن رخ میدهد. این تغییرات می‌تواند شامل فتق، بیرون زدگی و تخریب دیسک باشد.
علائم دیسک کمر
علائم دیسک کمر می‌تواند بسته به نوع و شدت عارضه متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است درد شدید، بی حسی و ضعف را تجربه کنند.
نشانه‌های دیسک کمر عبارتند از:
- درد در ناحیه پایین کمر: این شایع ترین علامت دیسک کمر است. درد ممکن است تیز، مبهم یا سوزش باشد و ممکن است به باسن و پاها نیز انتشار یابد.
- درد، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها: این علامت زمانی رخ میدهد که دیسک به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند. سیاتیک عصبی است که از کمر به پایین پاها می‌رسد.
- ضعف عضلانی در پاها: این علامت نیز زمانی رخ میدهد که دیسک به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند.
- مشکل در خم شدن یا صاف کردن کمر: این علامت می‌تواند ناشی از درد یا اسپاسم عضلانی باشد.
- مشکل در راه رفتن یا ایستادن: این علامت می‌تواند ناشی از درد، ضعف عضلانی یا بی حسی باشد.
علائم کمتر رایج دیسک کمر عبارتند از:
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع: این علامت نادر است و زمانی رخ میدهد که دیسک به نخاع فشار وارد می‌کند.
- کاهش حس لامسه در پاها: این علامت نادر است و زمانی رخ میدهد که دیسک به اعصاب پاها فشار وارد می‌کند.
اگر هر یک از علائم دیسک کمر را تجربه می‌کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دهید و درمان مناسب را دریافت کنید.
علت دیسک کمر
علل متعددی می تواند برای دیسک کمر وجود داشته باشد، اما شایع ترین آنها عبارتند از:
۱. افزایش سن
با افزایش سن، دیسک ها به طور طبیعی ضعیف تر و شکننده تر می شوند. این امر می تواند آنها را بیشتر در معرض فتق یا بیرون زدگی قرار دهد.
۲. وزن بالای بدن
وزن اضافی می تواند فشار بیشتری بر ستون فقرات شما وارد کند، که می تواند خطر ابتلا به دیسک کمر را افزایش دهد.
۳. آسیب
آسیب به کمر، مانند افتادن یا بلند کردن ناگهانی یک جسم سنگین، می تواند باعث دیسک کمر شود.
۴. حرکات ناگهانی
خم شدن ناگهانی، چرخیدن یا بلند کردن اجسام سنگین می تواند به دیسک کمر فشار وارد کند و باعث فتق یا بیرون زدگی آن شود.
۵. شغل
افرادی که شغل های فیزیکی دارند و به طور مکرر خم می شوند، می چرخند یا اجسام سنگین بلند می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیسک کمر هستند.
۶. سابقه خانوادگی
اگر سابقه خانوادگی دیسک کمر دارید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستید.
۷. بیماری های زمینه ای
برخی از بیماری های زمینه ای، مانند آرتریت روماتوئید، می توانند خطر ابتلا به دیسک کمر را افزایش دهند.
۸. سیگار کشیدن
سیگار کشیدن می تواند جریان خون به دیسک ها را کاهش دهد و آنها را ضعیف تر کند.
۹. ژنتیک
برخی از افراد به طور ژنتیکی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیسک کمر هستند.
درمان دیسک کمر
درمان غیر جراحی (غیر تهاجمی) شامل تغییر در سبک فعالیت‌ها برای جلوگیری از حرکات دردناک و مصرف داروهای مسکن است. این درمان در اکثر افراد طی چند روز یا چند هفته علائم را برطرف می‌کند.
۱. دارو دیسک کمر
- داروهای مسکن بدون نسخه: اگر درد شما خفیف تا متوسط است، پزشک متخصص شما ممکن است داروهای مسکن بدون نسخه را توصیه کند. گزینه‌ها شامل استامینوفن (تیلنول و …) ، ایبوپروفن (آدویل، موترین و …) یا ناپروکسن سدیم (آلِو) می‌شود.
- داروهای نوروپاتیک: این داروها بر تکانه‌های عصبی تأثیر می‌گذارند تا درد را کاهش دهند. گاباپنتین (هوریزانت، نورونتین)، پره گابالین (لیریکا)، دولوکستین (سیمبالتا) یا ونلافاکسین (افکسور XR) از جمله این داروها هستند.
- شل‌کننده‌های عضلانی: در صورت اسپاسم عضلانی ممکن است این داروها برای شما تجویز شود. خواب آلودگی و سرگیجه عوارض جانبی شایع آنها هستند.
- مواد افیونی: به دلیل عوارض جانبی مواد افیونی و احتمال اعتیاد، بسیاری از متخصصین در تجویز آنها برای بیرون زدگی دیسک محتاط هستند. اگر داروهای دیگر درد شما را تسکین ندهند، پزشک متخصص شما ممکن است مصرف کوتاه مدت مواد افیونی را در نظر بگیرد. کدئین یا ترکیبی از اکسی کدون-استامینوفن (پرکوست) ممکن است استفاده شود. خواب آلودگی، حالت تهوع، گیجی و یبوست از عوارض جانبی احتمالی این داروها هستند.
- تزریق کورتیزون: اگر درد شما با داروهای خوراکی بهبود نیابد، پزشک متخصص شما ممکن است تزریق کورتیکوستروئید را توصیه کند. این دارو را می‌توان در ناحیه اطراف اعصاب نخاعی تزریق کرد. تصویربرداری نخاعی می‌تواند به هدایت سوزن کمک کند.
۲. درمان فیزیکی
متخصص شما ممکن است برای کمک به درد شما، فیزیوتراپی را پیشنهاد دهد. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند موقعیت‌ها و تمرین‌هایی را به شما نشان دهند که برای به حداقل رساندن درد ناشی از بیرون زدگی دیسک طراحی شده‌اند.
۳. جراحی دیسک کمر
دیسککتومی (عمل جراحی برداشتن دیسک):
افراد کمی با بیرون زدگی دیسک به جراحی نیاز دارند. اگر درمان‌های غیرتهاجمی پس از شش هفته علائم شما را بهبود نبخشد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد، به خصوص اگر همچنان موارد زیر را داشته باشید:
- درد به سختی قابل کنترل
- بی حسی یا ضعف
- مشکل در ایستادن یا راه رفتن
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
در تقریباً همه موارد، جراحان فقط قسمت بیرون زده دیسک را برمی‌دارند. به ندرت، کل دیسک باید برداشته شود. در این موارد، ممکن است لازم باشد مهره‌ها با پیوند استخوانی فیوز شوند. برای امکان پذیر شدن فرایند فیوژن استخوانی که ماه‌ها طول می‌کشد، جسم فلزی در ستون فقرات قرار داده می‌شود تا ثبات نخاعی را فراهم کند. به ندرت، جراح شما ممکن است کاشت دیسک مصنوعی را پیشنهاد دهد.
۴. درمان‌های خانگی دیسک کمر
علاوه بر مصرف داروهای مسکن که پزشک معالج توصیه می‌کند، موارد زیر را امتحان کنید:
- استفاده از گرما یا سرما. در ابتدا، از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. پس از چند روز، ممکن است برای تسکین و راحتی به گرمای ملایم روی آورید.
- از استراحت زیاد در رختخواب خودداری کنید. ماندن در رختخواب می تواند منجر به خشکی مفاصل و ضعف عضلات شود – که می تواند بهبودی شما را پیچیده کند. در عوض، به مدت 30 دقیقه در موقعیتی راحت استراحت کنید و سپس برای پیاده روی کوتاه یا انجام برخی کارها بروید. سعی کنید از فعالیت‌هایی که باعث بدتر شدن دردتان می‌شوند، خودداری کنید.
- فعالیت را به آرامی از سر بگیرید. اجازه دهید درد شما در از سرگیری فعالیت‌هایتان راهنمایی‌تان کند. مطمئن شوید که حرکاتتان کند و کنترل شده هستند، به خصوص خم شدن به جلو و بلند کردن اجسام.
۵. درمان‌های جایگزین دیسک کمر
برخی از درمان‌های طب جایگزین و مکمل ممکن است به کاهش کمردرد مزمن کمک کنند. نمونه‌هایی از این درمان‌ها عبارتند از:
- کایروپراکتیک: مشخص شده است که دستکاری نخاع برای درد پایین کمر که حداقل یک ماه طول کشیده است، تا حدودی موثر است.
- طب سوزنی: اگرچه نتایج معمولا متوسط هستند، به نظر می رسد طب سوزنی باعث کاهش درد مزمن کمر و گردن می‌شود.
- ماساژ: این درمان دستی می تواند به افرادی که با درد پایین کمر مزمن سروکار دارند، تسکین کوتاه مدت بدهد.
تشخیص دیسک کمر
در طی معاینه فیزیکی، پزشک متخصص برای بررسی حساسیت، کمر شما را چک می کند. ممکن است از شما خواسته شود که به طور مستقیم دراز بکشید و پاهای خود را به موقعیت های مختلفی حرکت دهید تا به تعیین علت درد شما کمک کند.
پزشک شما همچنین ممکن است برای بررسی موارد زیر، آزمایش عصبی انجام دهد:
- رفلکس‌ها
- قدرت عضله
- توانایی راه رفتن
- توانایی احساس لمس های سبک، سوزن سوزن شدن یا لرزش
در موارد دیسک فتق شده، فقط معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی برای تشخیص کافی است. اگر پزشک متخصص شما به وضعیت دیگری مشکوک باشد یا نیاز به بررسی اعصاب آسیب دیده داشته باشد، ممکن است یکی از آزمایشات زیر یا بیشتر را برایتان تجویز کند.
۱. آزمایشات تصویربرداری
- اشعه ایکس: اشعه ایکس ساده دیسک های فتق شده را تشخیص نمی دهد، اما می‌تواند عفونت، تومور، مشکلات تراز نخاعی یا شکستگی استخوان را نشان دهد.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن مجموعه ای از اشعه ایکس را از زوایای مختلف می گیرد. این تصاویر با هم ترکیب می شوند تا تصاویر مقطعی از ستون فقرات و ساختارهای اطراف آن ایجاد کنند.
- ام آر آی: از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر از ساختارهای داخلی بدن استفاده می‌شود. از این آزمایش می‌توان برای تأیید محل دیسک فتق شده و دیدن اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته‌اند استفاده کرد.
- میلوگرام: قبل از انجام سی تی اسکن، ماده رنگی به مایع نخاع تزریق می‌شود. این آزمایش می‌تواند فشار روی نخاع یا اعصاب را به دلیل دیسک‌های فتق شده متعدد یا سایر شرایط نشان دهد.
۲. آزمایشات عصب
- تست هدایت عصبی و الکترومیوگرافی (EMG) میزان حرکت تکانه های الکتریکی در امتداد بافت عصبی را اندازه گیری می‌کنند. این می‌تواند به تعیین محل آسیب عصبی کمک کند.
- تست هدایت عصبی: این آزمایش تکانه های الکتریکی عصبی و عملکرد عضلات و اعصاب را از طریق الکترودهایی که روی پوست قرار می گیرند، اندازه گیری می‌کند.
- الکترومیوگرافی (EMG): در طی EMG، پزشک یک الکترود سوزنی را از طریق پوست به عضلات مختلف وارد می کند. این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را در هنگام انقباض و استراحت ارزیابی می‌کند.
پیشگیری از دیسک کمر
- حفظ وزن سالم
- انجام تمرینات ورزشی منظم
- تقویت عضلات کمر و شکم
- استفاده از تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام سنگین
- اجتناب از حرکات ناگهانی و خم شدن بیش از حد
منظور از دیسک کمر خفیف چیست؟
دیسک کمر خفیف به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن، دیسک‌های بین مهره‌های کمر، به طور جزئی از جای خود خارج شده و به ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کنند. این عارضه، در مقایسه با دیسک کمر شدید، علائم خفیف‌تری را به همراه دارد.
علائم دیسک کمر خفیف
- درد در ناحیه کمر: این درد ممکن است به صورت مبهم یا تیز و تیرکشنده باشد و با خم شدن، بلند کردن اشیاء سنگین، و یا نشستن طولانی مدت تشدید شود.
- درد در پاها: در برخی موارد، درد از کمر به پاها نیز انتشار می‌یابد. این درد ممکن است به صورت سوزن سوزن شدن، گزگز، یا بی‌حسی باشد.
- ضعف عضلانی: در موارد نادر، ممکن است فرد دچار ضعف عضلانی در پاها شود.
- کاهش محدوده حرکتی: ممکن است خم شدن یا چرخاندن کمر برای فرد دشوار باشد.
درمان دیسک کمر خفیف
در بیشتر موارد، دیسک کمر خفیف با روش‌های غیرجراحی قابل درمان است. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- استراحت: استراحت کافی به التیام درد و التهاب کمک می‌کند.
- داروهای مسکن: داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند به تسکین درد کمک کنند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات کمر و افزایش انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک کند.
- تزریق اپیدورال: در برخی موارد، ممکن است از تزریق اپیدورال برای تسکین درد استفاده شود.
دیسک کمر و درد پای راست و چپ
دیسک کمر می‌تواند باعث درد در پای چپ و راست شود. این درد به دلیل فشار دیسک بر روی ریشه‌های عصبی در ستون فقرات ایجاد می‌شود. ریشه‌های عصبی از ستون فقرات خارج شده و به عضلات و اندام‌های مختلف بدن عصب‌دهی می‌کنند.
ارتباط دیسک کمر و درد پای چپ و راست:
- دیسک کمر در ناحیه L4-L5: این دیسک می‌تواند باعث درد در قسمت خارجی ران، ساق پا و مچ پا شود.
- دیسک کمر در ناحیه L5-S1: این دیسک می‌تواند باعث درد در قسمت خلفی ران، ساق پا و مچ پا شود.
- دیسک کمر در ناحیه S1-S2: این دیسک می‌تواند باعث درد در قسمت داخلی ران، ساق پا و مچ پا شود.
سوالات رایج
۱. علت درد لگن بعد از عمل دیسک کمر چیست؟
درد لگن بعد از عمل دیسک کمر یک عارضه رایج است که می تواند علل مختلفی داشته باشد.
علل احتمالی این درد شامل التهاب، آسیب عصبی، اسپاسم عضلات، لخته خون و عفونت است.
درمان این درد شامل دارو، فیزیوتراپی، تزریق و در موارد نادر، جراحی است.
برای پیشگیری از درد لگن بعد از عمل، باید از دستورات پزشک پیروی کنید، از بلند کردن اجسام سنگین و خم شدن و چرخاندن کمر خودداری کنید، فعالیت های ورزشی سنگین انجام ندهید، به طور منظم پیاده روی کنید و وزن خود را در حد سالم نگه دارید.
۲. آمپول کتورولاک برای دیسک کمر چه کاربردی دارد؟
آمپول کتورولاک برای دیسک کمر
یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) است که برای تسکین درد و التهاب ناشی از دیسک کمر تجویز می شود.
کتورولاک با کاهش تولید پروستاگلاندین
عمل می کند. پروستاگلاندین ها موادی هستند که در بدن باعث التهاب و درد می شوند.
عوارض جانبی رایج کتورولاک
شامل سردرد، معده درد، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، سرگیجه و خواب آلودگی است.
۳. قرص الفن ایکس برای دیسک کمر چیست؟
قرص
الفن ایکس
یک مکمل غذایی است که برای کمک به درمان درد و التهاب ناشی از دیسک کمر به بازار عرضه می شود. این قرص حاوی ترکیباتی از جمله گلوکزامین، کندرویتین و MSM است که همگی به طور طبیعی در بدن یافت می شوند و به حفظ سلامت مفاصل کمک می کنند.
شواهد علمی در مورد اثربخشی قرص الفن ایکس برای دیسک کمر محدود است. برخی مطالعات نشان داده اند که این قرص می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد در افراد مبتلا به دیسک کمر کمک کند، در حالی که مطالعات دیگر هیچ فایده ای را نشان نداده اند.
۴. آیا داروی گیاهی برای دیسک کمر مفید است؟
بله،
داروی گیاهی برای دیسک کمر
می‌تواند مفید باشند. البته، لازم به ذکر است که هیچ داروی گیاهی به طور قطعی دیسک کمر را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند به تسکین درد و التهاب کمک کند.
۵. آیا ورزش برای دیسک کمر و بی حسی پا مفید است؟
بله، ورزش برای دیسک کمر مفید است، اما به شرطی که حرکات به درستی انجام شوند. ورزش می تواند به تقویت عضلات کمر و شکم کمک کند، که می تواند به حمایت از ستون فقرات و کاهش درد کمک کند. همچنین می تواند انعطاف پذیری و دامنه حرکتی را بهبود بخشد.
با این حال، همه ورزش ها برای دیسک کمر مناسب نیستند. برخی از حرکات می توانند فشار را بر روی دیسک ها افزایش داده و درد را بدتر کنند. بنابراین، مهم است که قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کنید.
برخی از ورزش های مفید برای دیسک کمر عبارتند از:
- تمرینات کششی: این تمرینات می توانند به بهبود انعطاف پذیری عضلات کمر و همسترینگ کمک کنند.
- تمرینات تقویتی: این تمرینات می توانند به تقویت عضلات کمر، شکم و عضلات عمقی کمک کنند.
- تمرینات هوازی: این تمرینات می توانند به بهبود سلامت قلب و عروق و تناسب اندام کلی کمک کنند.
