علائم سیاتیک می‌تواند از خفیف و آزاردهنده تا شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشد. علائم سیاتیک به ریشه خاص عصب نخاعی که در قسمت پایین کمر تحریک و یا تحت فشار قرار می‌گیرد بستگی دارد. البته گاها ممکن است یک یا چند ریشه عصبی با هم تحت تاثیر قرار گیرند.
در حالی که برخی از علائم اختصاصی ریشه‌های عصبی هستند، علائم دیگر شایع بوده و در همه انواع سیاتیک رخ می‌دهند.
علائم شایع سیاتیک
سیاتیک معمولا فقط یک پا را درگیر می‌کند و علائم از پایین کمر یا باسن به ران و پایین پا منتشر میشود. سیاتیک ممکن است باعث درد در قسمت جلو، پشت و یا طرفین ران و پا شود.
برخی از علائم شایع مشاهده شده در سیاتیک عبارتند از:
- درد: درد سیاتیک ممکن است مداوم یا دوره‌ای باشد. این درد به طور معمول به صورت احساس سوزش یا تیر کشیدن شدید توصیف میشود. درد سیاتیک معمولا در پا نسبت به کمر شدیدتر است. درد پا اغلب در ناحیه ساق پا و زیر زانو نسبت به سایر قسمت‌های پا بیشتر است.
- تغییر حس: ممکن است در پشت پا بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و یا گزگز احساس شود.
- ضعف: ممکن است در پا و کف پا احساس ضعف وجود داشته باشد. احساس سنگینی در پای آسیب دیده ممکن است بلند کردن پا از روی زمین را دشوار کند.
تغییر وضعیت بدن ممکن است درد را تشدید کند یا کاهش دهد. وضعیت‌های خاص ممکن است بر درد سیاتیک تأثیر بگذارند:
- درد سیاتیک ممکن است هنگام نشستن، بلند شدن، ایستادن برای مدت طولانی، خم شدن ستون فقرات به جلو، چرخاندن ستون فقرات و یا سرفه کردن بدتر شود.
- درد ممکن است در حالت خوابیده افزایش یابد یا ثابت بماند و باعث اختلال خواب شود. در چنین مواردی، ممکن است دراز کشیدن به پشت با زانوهای کمی خمیده و تکیه داده شده به بالش، یا دراز کشیدن به پهلو با بالشی بین پاها، باعث کاهش درد شود.
- درد ممکن است در حین راه رفتن، گذاشتن کمپرس گرم روی ناحیه پایین لگن یا انجام حرکات کششی لگن، تسکین یابد.
ممکن است علاوه بر علائم شایع ذکر شده علائم سیاتیک دیگری هم وجود داشته باشد که مختص ریشه عصبی تحت تاثیر قرار گرفته باشد. عصب سیاتیک از ترکیب 5 ریشه عصبی تشکیل شده است: L4، L5، S1، S2 و S3.
علائم سیاتیک برای هر ریشه عصبی
علائم سیاتیک معمولا زمانی بروز می‌کنند که ریشه‌های عصبی L4، L5 و یا S1 تحت تاثیر قرار گیرند. در ادامه به علائم سیاتیک ناشی از هر یک از این ریشه‌های عصبی می‌پردازیم:
- سیاتیک ناشی از ریشه عصبی L4 ممکن است باعث علائم زیر شود:
- درد در ناحیه لگن، ران و قسمت داخلی (میانی) زانو و ساق پا
- کاهش حس در قسمت داخلی ساق پا
- ضعف در عضلات ران و عضلات لگن که به جمع کردن پاها به هم کمک می‌کنند
- کاهش رفلکس تاندون در زانو (کاهش رفلکس کشکی زانو)
- سیاتیک ناشی از ریشه عصبی L5 ممکن است باعث علائم زیر شود:
- درد در باسن و قسمت خارجی (جانبی) ران و پا
- کاهش حس در ناحیه پوستی بین و روی انگشت شست پا و انگشت دوم پا
- ضعف در عضلات باسن و پا
- مشکل در حرکت دادن مچ پا و بلند کردن انگشت شست پا به سمت بالا
- سیاتیک ناشی از ریشه عصبی S1 که سیاتیک کلاسیک نیز نامیده میشود، ممکن است باعث علائم زیر شود:
- درد در باسن، پشت ساق پا و طرفین پا
- کاهش حس در قسمت خارجی پا، شامل انگشتان سوم، چهارم و پنجم پا
- مشکل در بلند کردن پاشنه پا از زمین یا راه رفتن روی نوک پا
- ضعف در عضلات باسن و پا
- کاهش رفلکس تاندون در مچ پا (کاهش رفلکس کشکی مچ پا)
درد سیاتیک اغلب زمانی رخ می‌دهد که ریشه‌های عصبی به دلیل یک وضعیت التهابی مانند بیرون زدگی دیسک یا اسپاسم عضلات لگن تحریک شوند. در صورتی که عصب تحت فشار قرار گیرد، علائم معمولا شدید هستند و باعث ضعف قابل توجه و از دست رفتن عملکرد در پا می‌شوند.
انواع سیاتیک
با توجه به مدت زمان علائم سیاتیک و اینکه یک یا هر دو پا تحت تاثیر قرار بگیرند، سیاتیک می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد:
- سیاتیک حاد: سیاتیک حاد، دردی است که به تازگی شروع شده و ۴ تا ۸ هفته به طول می‌انجامد. این درد ممکن است به صورت خوددرمانی قابل کنترل باشد و معمولا نیاز به درمان پزشکی نداشته باشد.
- سیاتیک مزمن: سیاتیک مزمن، دردی است که بیش از ۸ هفته طول می‌کشد و معمولا با خوددرمانی برطرف نمی‌شود. بسته به علت زمینه‌ای، سیاتیک مزمن ممکن است نیاز به درمان غیرجراحی یا جراحی داشته باشد.
- سیاتیک متناوب: سیاتیک متناوب دردی است که به طور متناوب در هر دو پا احساس میشود. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است ناشی از مشکلات دژنراتیو (فرسایشی) در مفصل ساکروایلیاک باشد.
- سیاتیک دو طرفه: سیاتیک دو طرفه در هر دو پا به طور همزمان رخ می‌دهد. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است به دلیل تغییرات دژنراتیو در مهره‌ها و/یا دیسک در چند سطح ستون فقرات، یا به دلیل شرایط جدی مانند سندرم دم اسب ایجاد شود.
به طور غیررسمی، ممکن است از اصطلاح سیاتیک کیف پول برای توصیف درد سیاتیکی استفاده شود که هنگام نشستن روی کیف پول (یا هر شیئی در جیب پشتی شلوار) ایجاد میشود.
درمان سیاتیک با تمرکز بر رفع علت علائم انجام میشود. برای تشخیص صحیح، بررسی احتمال وجود یک مشکل پزشکی جدی و دریافت درمان موثر، مشورت با پزشک الزامی است.
