خارش صورت، که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، اغلب بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهد. با این حال، جای نگرانی نیست چرا که روش‌های مختلفی برای تسکین و درمان خارش صورت وجود دارد.
غیرقابل تحمل بودن خارش صورت، می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. خشکی پوست، آلرژی های فصلی و تماس با مواد محرک از جمله شایع ترین علل این مشکل هستند. خوشبختانه، با شناسایی علت زمینه ای، می توان به طور موثر به درمان آن پرداخت.
در کنار درمان های اصلی، استفاده از کمپرس یا دستمال سرد می تواند به تسکین موقتی خارش و التهابات پوست کمک کند.
در این مقاله، به بررسی علل احتمالی خارش پوست صورت و همچنین راهکارهایی برای رفع آن می‌پردازیم.
علت خارش صورت
خارش صورت می‌تواند آزاردهنده باشد و به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از علل شایع عبارتند از:
- خشکی پوست: این یک عامل رایج در زمستان یا در آب و هوای خشک است.
- آلرژی: آلرژی به مواد مانند گرده، گرد و غبار یا مواد شیمیایی خشن می تواند باعث خارش، قرمزی و بثورات شود.
- مواد محرک: تماس با مواد خشن مانند صابون، مواد شوینده یا لوازم آرایشی می تواند پوست را تحریک کند و باعث خارش شود.
- داروها: برخی از داروها، مانند آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد قارچ و مسکن های مخدر، می توانند به عنوان عارضه جانبی باعث خارش صورت شوند.
- بیماری های زمینه ای: در موارد نادرتر، خارش صورت می تواند ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند بیماری کبد، مشکلات تیروئید، سرطان یا ام اس باشد.
- کمبودهای تغذیه ای: کمبود آهن یا سایر مواد مغذی ضروری نیز می تواند منجر به خارش پوست شود.
شناسایی سایر علائم همراه با خارش صورت می تواند به پزشک در تشخیص علت کمک کند. به عنوان مثال، قرمزی و خشکی ممکن است نشان دهنده اگزما باشد، در حالی که بثورات می تواند نشان دهنده آلرژی باشد.
۱. خارش صورت همراه با بثورات
خارش صورت همراه با بثورات می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:
- واکنش‌های آلرژیک: اگر خارش همراه با بثورات، کهیر یا درماتیت تماسی باشد، احتمالاً به چیزی که با آن تماس پیدا کرده‌اید، آلرژی دارید. در این حالت، سیستم ایمنی بدن شما به طور نامناسب به ماده آلرژی‌زا واکنش نشان می‌دهد.
- مواد تحریک‌کننده: تماس پوست با مواد خشن یا شیمیایی می‌تواند باعث تحریک و خارش شود، حتی بدون ایجاد واکنش آلرژیک. صابون‌های خشن، مواد شوینده و برخی غذاها می‌توانند از جمله این مواد باشند.
- بیماری‌های پوستی: بسیاری از بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس، روزاسه و درماتیت پریوراکال می‌توانند باعث خارش و قرمزی همراه با برجستگی روی صورت شوند.
- گرمازدگی: اگر در هوای گرم و مرطوب فعالیت بدنی انجام می‌دهید و به اندازه کافی آب نمی‌نوشید، ممکن است دچار گرمازدگی شوید که یکی از علائم آن خارش پوست است.
۲. خارش صورت بدون جوش
خارش صورت بدون جوش می‌تواند آزاردهنده باشد و یافتن علت آن دشوار باشد. با این حال، توجه به علائم دیگر و سابقه پزشکی‌تان می‌تواند به شما در تشخیص مشکل و یافتن درمان مناسب کمک کند.
اگر هر یک از این علائم را همراه با خارش صورت تجربه می‌کنید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل تنفس: تنگی نفس می‌تواند نشانه‌ای از یک واکنش آلرژیک جدی یا بیماری کبدی باشد.
- زردی چشم‌ها: این علامت می‌تواند نشان‌دهنده یرقان، وضعیتی باشد که در آن کبد به درستی بیلی‌روبین را پردازش نمی‌کند.
- تورم غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی در گردن یا سایر نقاط بدن می‌تواند نشانه عفونت یا بیماری دیگری باشد.
- کم‌آبی بدن: کم‌آبی بدن می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله اسهال، استفراغ یا تعریق بیش از حد ایجاد شود.
علل احتمالی خارش صورت بدون جوش:
- کمبود آهن: کمبود آهن می‌تواند باعث خارش پوست، خستگی و سایر علائم شود.
- آلرژی: آلرژی به مواد موجود در محصولات مراقبت از پوست، مواد شوینده، آرایش یا حتی غذا می‌تواند باعث خارش صورت شود.
- خشکی پوست: خشکی پوست، به خصوص در زمستان یا در آب و هوای خشک، می‌تواند باعث خارش و تحریک شود.
- حساسیت به آب: برخی از افراد به کلر یا سایر مواد شیمیایی موجود در آب لوله کشی حساس هستند. این امر می‌تواند باعث خارش و خشکی پوست بعد از حمام یا دوش شود.
- استرس: استرس می‌تواند باعث تشدید مشکلات پوستی مانند اگزما و پسوریازیس شود که می‌توانند منجر به خارش شوند.
۳. خارش صورت همراه با جوش
خارش جوش‌ها می‌تواند آزاردهنده باشد، اما به یاد داشته باشید که خاراندن آنها فقط مشکل را بدتر می‌کند. این کار نه تنها باعث پخش شدن باکتری‌ها و ایجاد جوش‌های بیشتر می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به جای زخم و التهاب نیز شود.
دلایل مختلفی برای خارش جوش وجود دارد، از جمله تعریق، لوازم آرایشی، منافذ مسدود شده و نوسانات هورمونی.
اگر در کنار خارش، جوش یا کیست نیز دارید، احتمالاً به آکنه ولگاریس (آکنه معمولی) یا آکنه کیستیک مبتلا هستید. برای تشخیص دقیق و دریافت بهترین درمان برای نوع پوست خود، مشورت با پزشک متخصص پوست ضروری است.
۴. خارش صورت در دوران بارداری
اگرچه خارش پوست در دوران بارداری، به خصوص در ناحیه شکم و پهلو، امری شایع است، خارش شدید صورت، دست‌ها و پاها می‌تواند نشانه یک اختلال جدی‌تر به نام کلستاز بارداری باشد.
برخلاف سایر مشکلات پوستی دوران بارداری، کلستاز بدون ایجاد بثورات پوستی ظاهر می‌شود. علائم دیگر این بیماری شامل تیره شدن رنگ ادرار و رنگ پریدگی مدفوع است.
کلستاز بارداری معمولاً در حدود هفته 27 تا 30 بارداری رخ می‌دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض خطرناکی برای مادر و نوزاد داشته باشد.
بنابراین، اگر در دوران بارداری دچار خارش شدیدتری نسبت به خارش‌های معمول هستید، به خصوص اگر در نواحی صورت، دست‌ها و پاها باشد، حتماً برای بررسی و درمان بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
۵. خارش نوروپاتیک
برخی افراد ممکن است دچار خارش روی صورت خود شوند، در حالی که هیچ ماده تحریک کننده‌ای در واقع با پوستشان تماس پیدا نکرده است. این پدیده عجیب که به عنوان “خارش نوروپاتیک صورت” شناخته می‌شود، ناشی از تحریک بیش از حد گیرنده‌های حسی در صورت است که سیگنال‌های خارش را به مغز ارسال می‌کنند، حتی زمانی که هیچ چیز برای تحریک آنها وجود ندارد.
این نوع خارش می‌تواند به عنوان یک توهم حسی آزاردهنده تلقی شود. در برخی موارد، ریشه این عارضه در شرایط پزشکی عصبی مانند زونا یا ام‌اس نهفته است.
درمان خارش صورت
خارش صورت می‌تواند آزاردهنده باشد و به علل مختلفی مانند خشکی پوست، اگزما، آلرژی و استرس رخ دهد. اگرچه خاراندن ممکن است در کوتاه‌مدت تسکین‌دهنده باشد، اما در نهایت می‌تواند مشکل را بدتر کند و منجر به التهاب و عفونت شود.
مهم‌ترین نکته این است که از خاراندن صورت خودداری کنید!
درمان‌های خانگی خارش صورت
- کمپرس سرد: یک حوله یا کمپرس سرد را روی صورت خود قرار دهید تا به طور موقت خارش را تسکین دهد.
- پاکسازی ملایم: صورت خود را با یک پارچه مرطوب و آب ولرم (بدون صابون) پاک کنید تا مواد حساسیت‌زا را از بین ببرید.
- حمام ولرم: حمام ولرم می‌تواند به آرامش پوست و کاهش خارش کمک کند.
- مرطوب‌کننده: از یک مرطوب‌کننده ملایم و بدون عطر به طور مرتب برای آبرسانی به پوست خود استفاده کنید.
- داروهای بدون نسخه: کرم‌های آنتی‌هیستامین و هیدروکورتیزون می‌توانند به تسکین خارش و التهاب کمک کنند.
- کالامین: لوسیون کالامین خنک‌کننده و تسکین‌دهنده است و می‌تواند به کاهش خارش کمک کند.
- آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا خاصیت ضدالتهابی دارد و می‌تواند به آرامش پوست تحریک‌شده کمک کند.
درمان‌های تجویزی خارش صورت
اگر خارش صورت شما شدید یا با درمان‌های خانگی برطرف نمی‌شود، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است داروهای زیر را برایتان تجویز کند:
- کرم‌های قوی‌تر آنتی‌هیستامین و هیدروکورتیزون
- مهارکننده‌های کلسینورین (برای اگزما)
- داروهای ضدافسردگی (در صورت خارش ناشی از استرس)
- نوردرمانی (برای برخی از شرایط پوستی)
جلوگیری از خارش صورت
برای جلوگیری از خارش صورت با اصول اولیه مراقبت از پوست شروع کنید:
- آب فراوان بنوشید تا بدن شما هیدراته شود.
- صورت خود را با یک شوینده ملایم بشویید.
- از یک مرطوب کننده غیر جوش زا استفاده کنید. بسیاری از مرطوب کننده های صورت در بازار برای پوست های حساس ساخته شده اند.
- برای خرید مرطوب کننده های صورت تحقیق کنید.
- می توانید روی یک روتین مراقبت از پوست ملایم و ضد حساسیت که هر روز می توانید دنبال کنید، سرمایه گذاری کنید. از کرم های صورتی استفاده کنید که رنگ یا عطر شیمیایی ندارند. هر چه پوست شما خشک تر باشد، باید بیشتر آن را مرطوب کنید.
- مطمئنا از مواد، ترکیبات یا وسایلی که پوست شما را تحریک می کنند، خودداری کنید. این می تواند شامل صابون یا مواد شوینده معطر، برخی فلزات در جواهرات (مانند نیکل) و محصولات تمیز کننده باشد.
- لیست مواد آرایشی خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که صورت خود را در معرض مواد شیمیایی خشن یا چیزهایی که به آنها حساسیت دارید قرار نمی دهید.
- همچنین اگر لوازم آرایشی شما بیش از ۶ تا ۱۲ ماه عمر دارند، به فکر جایگزینی آنها باشید.
- در ماه های سردتر، گرمایش می تواند پوست شما را خشک تر کند. از یک دستگاه بخور برای جلوگیری از خشکی بیشتر پوست خود استفاده کنید.
- همچنین تغییر دمای دوش خود را در نظر بگیرید. در حالی که دوش آب گرم می تواند نشاط آور باشد، آب ولرم یا خنک برای محافظت از سطح رطوبت پوست شما ایده آل است.
مراجعه به پزشک برای خارش صورت
اگر خارش صورت شما:
- بیش از دو هفته ادامه داشته باشد، حتی با استفاده از داروهای خانگی و کرم‌های بدون نسخه
- همراه با علائم دیگری مانند خستگی شدید، کاهش وزن یا تب مداوم باشد
- به دلیل اینکه بسیار آزاردهنده است، باعث حواس پرتی یا اختلال در زندگی روزمره شما می‌شود
- منجر به شکستگی پوست شود که به نظر می رسد می تواند عفونی شود (یا شده است)
هنگامی که در مورد خارش صورت خود با پزشک یا متخصص پوست صحبت می کنید، ممکن است از شما لیستی از داروها یا مکمل هایی که مصرف می کنید، درخواست شود.
پزشک شما ممکن است برای تشخیص علت خارش صورت نیاز به انجام آزمایش داشته باشد:
- ممکن است برای رد کردن مشکلات قلبی عروقی، عکس اشعه ایکس از قفسه سینه انجام شود.
- ممکن است بیوپسی پوست تجویز شود تا پزشک بتواند سلامت لایه های مختلف پوست شما را بررسی کند و ببیند پوست شما در سطح سلولی چگونه به نظر می رسد.
- پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش خون تجویز کند تا ببیند آیا کمبود تغذیه ای یا حساسیت ناشناخته ای وجود دارد.
نکات کلیدی
اولین قدم و شاید سخت‌ترین بخش درمان، دست نزدن به صورت و مقاومت در برابر خاراندن آن است. خاراندن ممکن است در لحظه احساس خارش را تسکین دهد، اما در نهایت باعث التهاب بیشتر و تشدید خارش می‌شود.
در اکثر موارد خارش پوست، استفاده از کمپرس سرد یا دوش آب خنک می‌تواند به آرامش پوست و کاهش خارش کمک کند.
شناسایی و دوری از عواملی که باعث خارش می‌شوند، مانند مواد شوینده یا لوازم آرایشی خشن، تغییرات آب و هوایی، یا استرس، می‌تواند از بروز مجدد خارش جلوگیری کند.
شستشوی روزانه صورت با شوینده ملایم و استفاده منظم از مرطوب‌کننده مناسب، به حفظ رطوبت پوست و التیام التهابات آن کمک می‌کند و از خشکی و خارش پوست جلوگیری می‌کند.
پزشک با بررسی علائم و معاینه پوست، می‌تواند علت خارش را مشخص کند. درمان‌های مختلفی بسته به علت خارش، مانند داروهای ضد التهابی موضعی، آنتی‌هیستامین‌ها، یا داروهای خوراکی ممکن است تجویز شود.
