خارش پا و کف پا معمولا چیزی بیشتر از یک ناراحتی گذرا نیست. اما اگر علائم دیگری مانند تاول، خشکی یا پوسته پوسته شدن پوست یا تورم را مشاهده کردید، ممکن است مشکل جدی تری وجود داشته باشد.
دلایل زیادی برای خارش پا وجود دارد که می تواند به مشکلات جدی سلامتی مانند جرب، دیابت یا مشکلات تیروئید مرتبط باشد.
خارش کف پا گاهی اوقات همراه با برآمدگی، خشکی پوست، کهیر و قرمزی رخ می دهد. این احساس ممکن است باعث شود کف و روی پاها، پاشنه و انگشتان پا را بخارانید و حتی بدون راش پوستی نیز رخ دهد.
در ادامه این متن در مورد اینکه چه چیزی ممکن است باعث خارش پاهای شما شود و چگونه می توانید آن را درمان کنید، توضیح داده شده است.
علت خارش پا چیست؟
دلایل زیادی برای خارش پا وجود دارد. پاهای شما ممکن است به دلیل عفونت باکتریایی یا قارچی، تماس با مواد حساسیت زا یا محرک، یا خشکی پوست دچار خارش شوند.
برخی از موارد خارش پا خفیف هستند و به راحتی می توانید در خانه آنها را درمان کنید. برخی دیگر نتیجه یک بیماری زمینه ای مانند دیابت، بیماری کلیوی یا مشکلات تیروئید هستند.
۱. پای ورزشکار
پای ورزشکار یک عفونت قارچی است که باعث خارش شدید می شود. افراد معمولا با راه رفتن با پای برهنه در مکان های مرطوبی مانند رختکن های باشگاه، این قارچ را به خود می گیرند. علائم آن می تواند شامل قرمزی، تاول های خارش دار و ترک خوردگی یا پوسته پوسته شدن پوست باشد.
درمان: کرم ها و اسپری های ضد قارچ بدون نسخه (OTC) معمولا می توانند عفونت را برطرف کرده و از عود مجدد آن جلوگیری کنند. اطمینان حاصل کنید که درمان را به مدت یک تا دو هفته پس از برطرف شدن عفونت ادامه دهید تا از بازگشت آن جلوگیری شود.
۲. اگزما (درماتیت آتوپیک)
اگزما باعث خشکی، خارش و التهاب پوست می شود. این عارضه می تواند صورت، دست ها و پاها، داخل آرنج و پشت زانو را تحت تاثیر قرار دهد. اگزما مسری نیست، اما طولانی مدت است. ممکن است متوجه شوید که اگزما شما با گذشت زمان بهتر یا بدتر می شود.
درمان: درمان اگزما شامل داروها، کرم های پوستی، نور درمانی ماوراء بنفش (UV) و مراقبت صحیح از پوست است. اگر به اگزما مبتلا هستید از صابون، پارچه، لوسیون یا سایر محرک هایی که پوست شما را تحریک می کنند، خودداری کنید.
۳. پسوریازیس
پسوریازیس باعث ایجاد لکه های ضخیم پوست قرمز و پوسته های نقره ای رنگ می شود. این بیماری خود ایمنی می تواند کف پا و همچنین نواحی آرنج، صورت، زانو، پایین کمر و پوست سر را تحت تاثیر قرار دهد.
درمان: درمان پسوریازیس ممکن است شامل کرم‌ها و پمادها، نور درمانی ماوراء بنفش و داروها باشد. تا حد امکان از مصرف داروهای خاص، خشکی پوست، عفونت و استرس اجتناب کنید، زیرا این عوامل می توانند باعث شعله ور شدن پسوریازیس شوند.
۴- گزیدگی حشرات
در فصل‌های گرم سال ممکن است پشه‌ها و حشرات مزاحم باعث خارش پا شوند. گزیدگی حشرات باعث ایجاد التهاب و آزاد شدن هیستامین می‌شود که ماده‌ای شیمیایی است که خارش را به وجود می‌آورد. همچنین، گزیدگی حشرات می‌تواند باعث تورم، قرمزی و تحریک پوست شود.
درمان: برای تسکین خارش ناشی از گزیدگی حشرات می‌توانید از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی مانند دیفن‌هیدرامین یا کرم‌های ضد خارش بدون نسخه استفاده کنید. همچنین استفاده از کمپرس سرد یا یخ می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
۵- خشکی پوست
اگر سابقه بیماری‌های پوستی همراه با خارش دارید، احتمالاً خشکی پوست علت خارش پاهایتان باشد. برخی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و بیماری‌های کلیوی یا کبدی نیز می‌توانند باعث خارش و خشکی پا شوند.
خشکی پوست پا می‌تواند ارثی نیز باشد. به عنوان مثال، ایتیوز (Ichthyosis) گروهی از بیماری‌های پوستی است که باعث خشکی و خارش خفیف تا شدید پوست می‌شود. اکثر افراد مبتلا به ایکتیوز این بیماری را از والدین خود به ارث می‌برند. جهش ژنی که باعث می‌شود سلول‌های پوستی با سرعت بیشتری یا کندتری نسبت به حالت عادی رشد کنند و بریزند، علت بیماری ایکتیوز است.
درمان: استفاده از کرم، لوسیون و پماد به حفظ رطوبت و آبرسانی پوست کمک می‌کند تا از خشکی جلوگیری شود و خارش را کاهش دهد. این درمان‌های موضعی برای ایکتیوز نیز مؤثر هستند، اما برخی از افراد ممکن است به داروهای تجویزی خوراکی یا موضعی نیاز داشته باشند.
۶- جرب (Scabies)
جرب یک بیماری پوستی است که توسط کنه‌های میکروسکوپی ایجاد می‌شود که در لایه بالایی پوست لانه می‌کنند. خارش و بثورات پوستی در بزرگسالان مبتلا به جرب می‌تواند در نواحی محدود یا بیشتر بدن ایجاد شود.
کودکان خردسال معمولاً در نواحی زیر دچار جرب می‌شوند:
- سر
- صورت
- گردن
- کف دست‌ها
- کف پا
برخی از افراد مبتلا به گرب ممکن است دچار بثورات، زخم یا ضخامت و پوسته‌پوسته شدن پوست شوند. خارش ناشی از گرب معمولاً بسیار شدید است و اغلب در شب بدتر می‌شود.
درمان: پزشک می‌تواند برای خلاص شدن از شر جرب و درمان خارش کف پا، لوسیون تجویز کند. همچنین ممکن است توصیه شود که افراد نزدیک شما نیز برای جلوگیری از ابتلا به گرب تحت درمان قرار بگیرند. حتماً باید ملحفه، لباس و حوله فرد آلوده را با آب داغ بشویید و با حرارت بالا خشک کنید.
۷. درماتیت تماسی (حساسیت پوستی)
بثورات همراه با خارش کف پا می‌تواند نشانه درماتیت تماسی باشد، یعنی واکنش پوست به یک ماده حساسیت‌زا یا تحریک‌کننده که پا با آن تماس پیدا کرده است.
عوامل شایع درماتیت تماسی روی پا عبارتند از:
- جنس و رنگ لباس یا کفش
- عطر صابون یا مرطوب‌کننده
- کفش لاستیکی یا لاتکس
درمان: بهترین راه برای درمان و پیشگیری از درماتیت تماسی، اجتناب از تماس با ماده حساسیت‌زا است. پزشک ممکن است داروهای خوراکی یا موضعی، کمپرس سرد، لوسیون کالامین یا حمام با جو دوسر کلوئیدی را تجویز کند.
۸. بیماری کلیه
برخی بیماری‌های زمینه‌ای، مانند بیماری کلیه، می‌توانند منجر به خارش پا و دست شوند. خارش معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری کلیه بروز می‌کند و ممکن است دائماً یا بیشتر اوقات پوست شما را اذیت کند.
درمان: داروها، مرطوب‌کننده‌ها یا نوردرمانی با اشعه ماوراء بنفش اغلب می‌توانند خارش را کاهش دهند. در مورد سایر درمان‌های بیماری کلیه با پزشک خود مشورت کنید. افراد مبتلا به نارسایی کلیه برای حفظ عملکرد کلیه به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارند.
۹. مشکلات تیروئید
کم‌کاری تیروئید (کم‌کاری غده تیروئید) وضعیتی است که در آن غده تیروئید در مرکز گردن به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند. خشکی پوست از علائم شایع کم‌کاری تیروئید است و می‌تواند منجر به خارش شود.
همچنین ممکن است بدون بثورات پوستی دچار خارش پا شوید یا کهیرهای خارش‌داری داشته باشید که به درمان به خوبی جواب نمی‌دهند.
درمان: درمان به نوع مشکل تیروئید، علائم و شدت آنها بستگی دارد. پزشک ممکن است دارو، رادیوایودتراپی برای کوچک کردن تیروئید پرکار یا جراحی را تجویز کند.
۱۰. خارش بارداری (Pruritis Gravidarum)
اگر باردار هستید و نمی‌توانید از خاراندن پاهای خارش‌دار خود دست بکشید، ممکن است دچار خارش بارداری ( Pruritis Gravidarum) باشید. انسداد مجاری صفراوی کبد یا کلستاز (cholestasis) باعث خارش شدید می‌شود.
خارش بارداری عمدتاً شکم، دست و پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به خارش کف پا و دست می‌شود. این عارضه نسبتاً نادر است و در کمتر از 1 درصد از بارداری‌ها در سراسر جهان رخ می‌دهد.
درمان: در مورد گزینه‌های درمانی با پزشک خود مشورت کنید. این گزینه‌ها ممکن است شامل داروهای خوراکی تجویزی باشد. همچنین پمادها یا کرم‌های آنتی‌هیستامین می‌توانند به درمان خارش کف پا کمک کنند.
۱۱. دیابت
افراد مبتلا به دیابت ممکن است دچار خشکی و خارش پوست شوند، که پاها را نیز درگیر می کند. قند خون بالا می تواند منجر به مشکلات گردش خون شود که خطر زخم های باز و عفونت در پاها و ساق پا را افزایش می دهد.
درمان: خشکی و خارش پا را می توان با مرطوب کننده ها و لوسیون ها درمان کرد. برای ایجاد یک برنامه کلی برای درمان دیابت و کنترل قند خون خود، به یک پزشک مراجعه کنید.
۱۲. سرطان
اگرچه نادر است، خارش پا می تواند نشانه سرطان مانند ملانوم، نوع شدید سرطان پوست باشد. درمان های سرطان مانند شیمی درمانی و داروهای مسکن نیز ممکن است به عنوان عارضه جانبی باعث خارش شوند.
درمان: این بستگی به نوع و شدت سرطان دارد. برخی از درمان ها شامل شیمی درمانی، رادیوتراپی و جراحی است. پزشک ممکن است در صورت ایجاد خارش، درمان شما را تنظیم کند.
۱۳. پلی سیتمی ورا
این بیماری نادر مغز استخوان باعث می شود مغز استخوان سلول های خونی اضافی، به ویژه گلبول های قرمز خون تولید کند. در نتیجه، خون شما غلیظ می شود و به سختی از رگ های خونی عبور می کند. خارش، به خصوص بعد از حمام گرم، یک علامت شایع است.
درمان: فصد خون، به صورت خروج یک پینت خون در هفته برای کاهش تعداد گلبول های قرمز و کمک به رقیق شدن خون انجام می شود. نور درمانی فرابنفش می تواند به کاهش خارش کمک کند.
۱۴. زرد زخم
باکتری های استرپتوکوک ( استرپ ) و استافیلوکوک (استاف) به طور معمول باعث این عفونت پوستی می شوند. این باکتری ها می توانند در صورت وجود شکستگی وارد پوست شوند و باعث التهاب و عفونت شوند. زرد زخم ممکن است پاها را تحت تاثیر قرار دهد، جایی که ممکن است تاول های پر از مایع ایجاد شود که خارش دار، چرک کننده و پوسته پوسته می شوند.
درمان: کرم ضد باکتری به طور معمول می تواند زرد زخم را برطرف کند. به یاد داشته باشید که ناحیه آسیب دیده را چندین بار در روز با صابون ضد باکتری به آرامی بشویید. در صورت داشتن علائم شدید، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند.
۱۵. جای زخم
ممکن است بعد از زخم یا جراحی روی پاهای خود زخم ایجاد شود. برخی از جای زخم ها به دلیل بیماری های پوستی و عفونت ها ایجاد می شوند. خارش و درد از علائم رایج جای زخم هستند و ممکن است پس از بهبود زخم همچنان ادامه داشته باشند.
درمان: استفاده از کمپرس سرد یا کرم مرطوب کننده روی ناحیه آسیب دیده ممکن است خارش را کاهش دهد. درمان‌های تهاجمی‌تر مانند لایه برداری شیمیایی، درم ابریژن، تزریق و لیزر درمانی ممکن است ظاهر جای زخم را کاهش دهد.
علائم خارش پا
خارش می‌تواند قسمت بالایی و کف پا را تحت تاثیر قرار دهد و گاهی اوقات دردناک یا ناراحت کننده باشد.
علائم دیگری که ممکن است همراه با خارش پا باشد عبارتند از:
- تاول
- برآمدگی و لکه ها
- خشکی پوست که ترک می خورد
- کهیر
- قرمزی
- پوستی که چرمی یا پوسته پوسته به نظر می رسد
جمع بندی
اگرچه خارش پا می تواند دلایل زیادی داشته باشد، اما برخی از آنها مانند نیش حشرات و خشکی پوست خفیف هستند که به راحتی با داروهای بدون نسخه در خانه قابل درمان هستند. در مقابل، برخی دیگر مانند دیابت، بیماری کلیه و مشکلات تیروئید پیچیده تر هستند و نیاز به کمک پزشک دارند. صحبت با پزشک در صورتی که درمان خانگی برای پاهای شما موثر نبود، می تواند مفید باشد.
سوالات رایج در مورد خارش پا
- چرا روی پاهایم فقط شب ها خارش دارد؟
تحقیقات نشان داده اند که ریتم شبانه روزی بدن شما ممکن است باعث خارش شبانه (پوسته پوسته شدن و خارش پوست در شب) شود. ریتم شبانه روزی چرخه 24 ساعته خواب و بیداری بدن شما است که باعث تغییرات رفتاری، ذهنی و فیزیکی می شود. برای مثال، دمای بدن شما پایین می آید و پوست شما رطوبت خود را از دست می دهد. این تغییرات ممکن است باعث خارش روی پاهای شما در شب شود. - چگونه خارش پا در شب را تسکین دهیم؟
آنتی هیستامین هایی مانند “بنادریل” می توانند خارش پا در شب را تسکین دهند و به خواب شما کمک کنند. به خاطر داشته باشید که بنادریل به طور معمول خارش ناشی از اگزما را تسکین نمی دهد. شما می توانید با حفظ رطوبت هوا، کاهش استرس و استفاده از کرم ها، لوسیون ها و مرطوب کننده های بدون عطر، از خارش پا در شب جلوگیری کنید. - کمبود چه مواد مغذی باعث خارش پا می شود؟
بسیاری از مواد مغذی از سلامت پوست حمایت می کنند، بنابراین کمبود آنها ممکن است منجر به خارش پا شود. کمبودهایی که ممکن است باعث خارش پا شوند عبارتند از آهن و ویتامین های B2 و B3.
