آکنه ولگاریس (Acne vulgaris) نام علمی همان آکنه است، زمانی که فولیکولهای مو با سلولهای مرده پوست، باکتریها و چربیهای پوست (سبوم) مسدود شوند آکنه بوجود میآید. این انسداد باعث ایجاد جوشهای التهابی و غیر التهابی مانند جوشهای سرسفید، جوشهای سرسیاه و کیست میشود.
آکنه ولگاریس اصطلاح پزشکی جوش های رایج است. این وضعیت به شدت به تغییرات هورمونی، رژیم غذایی، استرس و ژنتیک خانوادگی مرتبط است. این جوش ها و یا آکنه ها در نوجوانان شایع است اما میتواند در هر سنی رخ دهد.
این مقاله به انواع، علائم و علل آکنه ولگاریس، از جمله نحوه تشخیص، درمان و پیشگیری از این بیماری پوستی شایع میپردازد.
انواع آکنه ولگاریس
آکنه به انواع مختلفی از جوشها گفته میشود که ناشی از انسداد منافذ پوست توسط سلولهای مرده پوست و سبوم است. آکنه ممکن است شامل یک یا چند نوع مختلف از آکنه ولگاریس باشد، از جمله:
- جوش سر سفید: این یک جوش غیر التهابی است که به عنوان کومدون بسته شناخته میشود. سرسفیدها شبیه برجستگیهای کوچک، سفید یا همرنگ پوست به نظر میرسند. آنها زمانی ایجاد میشوند که سلولهای پوست و چربیها منافذ را مسدود میکنند اما در زیر پوست باقی میمانند.
- جوش سرسیاه: این یک جوش غیر التهابی است که به عنوان کومدون باز شناخته میشود. سرسیاهها زمانی تشکیل میشوند که چربی و سلولهای مرده پوست از منافذ خارج میشوند. قرار گرفتن در معرض اکسیژن باعث میشود که این چربی و سلولها به رنگ قهوهای تیره یا سیاه درآیند.
- چرک جوش (پوسچول): این همان چیزی است که به عنوان یک جوش شناخته میشود و زمانی رخ میدهد که باکتریهای درون یک منافذ مسدود شده باعث عفونت میشوند و با چرک و التهاب همراه است.
- پاپول: این زمانی است که انسداد باعث ایجاد یک برآمدگی ملتهب بدون چرک میشود. پاپولها اغلب میتوانند به چرک جوش تبدیل شوند.
- آکنه ندولار: این نوعی آکنه شدید است که باعث ایجاد برآمدگیهای بزرگتر (ندول) میشود که سخت، ملتهب و در لمس دردناک هستند. کیسهای از چرک در زیر سطح پوست قرار دارد.
- آکنه کیستیک: این اصطلاحی قدیمی برای آکنه ندولار است که در آن ندول نه تنها بزرگتر بلکه نرمتر (به دلیل گسترش چرک به سطح پوست) است. امروزه، اصطلاحی که استفاده میشود آکنه ندولار شدید است.
علائم آکنه ولگاریس
آکنه بیشتر در صورت، سینه، پشت و شانهها ایجاد میشود. این بیماری را میتوان به طور کلی با علائم زیر طبقهبندی کرد:
- آکنه خفیف: زمانی است که شما کمتر از ۲۰ سرسیاه و/یا سرسفید و کمتر از ۱۵ پاپول و جوش چرکی ملتهب دارید.
- آکنه متوسط: این زمانی است که شما ۲۰ تا ۱۰۰ سر سفید و/یا سرسیاه و ۱۵ تا ۵۰ پاپول و جوش چرکی ملتهب دارید. ممکن است تا ۵ آکنه ندولار وجود داشته باشد.
- آکنه شدید: زمانی است که شما بیش از ۱۰۰ سرسیاه یا سرسفید، بیش از ۵۰ پاپول و جوش چرکی ملتهب و بیش از ۵ آکنه ندولار دارید. همچنین ممکن است جای زخم قابل توجهی وجود داشته باشد.
چه عواملی باعث ایجاد آکنه میشوند؟
آکنه ولگاریس با تغییرات هورمونی و همچنین عوامل سبک زندگی مرتبط است که باعث ایجاد کومدون و جوش میشود.
هورمونها
در دوران بلوغ، هورمونهای جنسی مردانه به نام آندروژن افزایش مییابند و تغییراتی را در بدن نوجوان ایجاد میکنند. در میان این تغییرات، غدد تولید کننده چربی به نام غدد سباسه مقدار زیادی سبوم ترشح میکنند. این چربیها میتوانند سلولهای مرده پوست را روی سطح پوست به دام بیندازند و منافذ را مسدود کنند. هر چه سبوم بیشتری تولید شود، خطر ابتلا به آکنه که به جوش بلوغ معروف است بیشتر میشود.
اما با ورود به بزرگسالی اولیه، سطح آندروژن به اندازه کافی کاهش مییابد که در نتیجهی آن جوشهای آکنه کمتر رخ میدهد و در نهایت شروع به ناپدید شدن میکند.
با این حال، برای حدود ۴۰ درصد از زنان، آکنه ممکن است تا ۴۰ سالگی به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از شرایطی مانند:
- دورههای قاعدگی
- بارداری
- داروهای تیروئید
- قرصهای ضد بارداری
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
ادامه یابد. برای اکثر افراد، آکنه عود کننده معمولاً تا زمانی که به ۳۰ سالگی برسند متوقف میشود. اما برخی از بزرگسالان در ۴۰ یا ۵۰ سالگی همچنان دچار آکنه میشوند.
ارتباط استرس و آکنه
برخی افراد زمانی که استرس دارند، زیاد کار میکنند یا خواب کافی ندارند دچار آکنه میشوند. در این صورت، بدن هورمونی به نام کورتیزول تولید میکند که میتواند قند خون را افزایش داده و باعث التهاب در کل بدن شود. التهاب به نوبه خود باعث افزایش تولید سبوم میشود.
رژیم غذایی
برخی از محققان بر این باورند که بین غذاهایی که یک فرد میخورد و خطر ابتلا به آکنه ارتباط وجود دارد.
برخی بر این باورند که مصرف منظم غذاهای با شاخص گلیسمی (GI) بالا باعث ایجاد آکنه میشود. این غذاها قند خون را بالا میبرند و باعث التهاب و افزایش تولید سبوم میشوند. غذاهای فرآوری شده، شیرین و نشاسته ای مانند نان سفید، سیب زمینی و برنج سفید نمونههایی از غذاهای با گلیسیم بالا هستند.
مراقبت از پوست
برخی از محصولات مراقبت از پوست میتوانند با مسدود کردن منافذ یا از بین بردن چربیهایی که مانع ورود باکتری به فولیکولها میشوند، به آکنه کمک کنند.
این موارد شامل محصولات مراقبت از پوست مانند:
- تونرهای حاوی الکل
- قابضها
- لایه بردارها
- لوازم آرایشی حاوی روغن
- کرمها و مرطوبکنندههای پوست ضخیم
- صابونها یا پاک کنندههای خشن
۵. سابقه خانوادگی
داشتن یکی از بستگان درجه یک مبتلا به آکنه، مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر، ممکن است شما را در بزرگسالی مستعد ابتلا به آکنه کند.
برخی مطالعات نشان میدهند که جهشهای خاصی در ژنها که از والدین به فرزندان منتقل میشوند، با غدد سباسه بیش فعال مرتبط هستند. این امر به ویژه در خانوادههایی که یکی از والدین یا هر دو نفر آنها آکنه شدید با جای زخم دارند، صادق است؛ فرزندان چنین والدینی به ندرت از جوشهای قابل توجه آکنه در امان میمانند.
تشخیص آکنه توسط پزشک
در اغلب موارد، آکنه با معاینه بصری پوست توسط پزشک های عمومی تشخیص داده میشود. پزشک شما همچنین ممکن است سوالاتی در مورد موارد زیر از شما بپرسد:
- علائم شما، از جمله زمان شروع آنها و اینکه چه عواملی باعث بهبود یا بدتر شدن آنها میشود.
- سابقه خانوادگی شما در مورد آکنه
- چرخه قاعدگی شما و زمان بروز جوشها
- هر گونه دارویی که مصرف آن را شروع کردهاید یا به تازگی قطع کردهاید
اگر در مورد علت جوشهای شما تردیدی وجود داشته باشد،توسط پزشک برای رد سایر احتمالات به متخصص پوست (درماتولوژیست) ارجاع داده شوید. این احتمالات عبارتند از:
- روزاسه (Rosacea)
- فولیکولیت (Folliculitis)
- زگیلهای تخت (Flat warts)
- مولوسکوم کانتیژیوزوم (Molluscum contagiosum)
- بثورات لوپوس (Lupus rash)
درمان آکنه ولگاریس
بر اساس شدت آکنه شما (خفیف، متوسط، شدید)، پزشک یا متخصص شما میتواند درمان مناسب را تجویز کند. این درمان ممکن است شامل یک یا چند مورد از گزینههای درمانی زیر باشد:
تغییرات سبک زندگی
برای مثال می توان به تعدادی از تغییرات در سبک زندگی اشاره کرد که خطر ابتلا به آکنه را کاهش میدهد:
- برای کاهش سطح کورتیزول، به اندازه کافی استراحت کنید.
- استرس خود را با روشهای درمانی ذهن و بدن مانند یوگا و مدیتیشن مدیریت کنید.
- بعد از ورزش یا فعالیت شدید، پوست خود را به آرامی تمیز کنید.
- از پاکسازی بیش از حد پوست، به خصوص با صابونهای خشن، خودداری کنید.
- از مرطوبکنندههای ملایم و بدون چربی استفاده کنید.
- غذاهای سرشار از اسیدهای چرب مانند آجیل، دانهها و ماهیهای چرب (مانند ماهی آزاد و ساردین) مصرف کنید.
داروهای آکنه
از داروهای مختلف آکنه میتوان به صورت جداگانه یا ترکیبی استفاده کرد. برخی از این داروها به صورت موضعی (روی پوست) و برخی دیگر به صورت خوراکی (از طریق دهان) مصرف میشوند.
- بنزوئیل پراکسید: این داروی موضعی باکتریهای ایجاد کننده آکنه را هدف قرار میدهد و در بسیاری از کرمها و پمادهای ضد آکنه بدون نسخه (OTC) یافت میشود.
- اسید سالیسیلیک: این ماده OTC نیز به صورت موضعی استفاده میشود و با کاهش التهاب و باز کردن منافذ عمل میکند.
- رتینوئیدها: این داروهای بدون نسخه و تجویزی مشتق شده از ویتامین A هستند. فرمولهای موضعی یا خوراکی حاوی آداپالن، تازاروتن و ترتینوئین میتوانند سرعت ریزش سلولهای پوست را برای جلوگیری از تجمع آنها افزایش دهند.
- آنتیبیوتیکهای خوراکی: آنتیبیوتیکهایی مانند داکسی سایکلین، مینوسیکلین، آزیترومایسین، اریترومایسین و تتراسایکلین میتوانند باکتریهایی را که منجر به تشکیل پاپول و پوسچول میشوند، کاهش دهند.
- آلدکتون (اسپیرونولاکتون): این دارو اثر ضد آندروژنی دارد و ممکن است در درمان آکنه در دختران نوجوان و زنان مفید باشد.
روشهای درمانی تخصصی
برای موارد آکنه متوسط تا شدید که به داروها پاسخ نمیدهند، ممکن است برخی از روشهای درمانی در مطب به شما پیشنهاد شود، از جمله:
- تخلیه و استخراج: این روش شامل ابزارهای خاصی است که توسط یک متخصص آموزش دیده برای خارج کردن ملایم سرسفید، سرسیاه یا جوشهای چرکی به کار میرود.
- لایه برداری شیمیایی: این روش شامل استفاده مکرر از اسید سالیسیلیک، اسید گلیکولیک یا اسید رتینوئیک برای کمک به حذف نواحی آسیب دیده پوست و بهبود ظاهر کلی آن است.
- تزریق استروئید: این روش برای آکنه ندولار استفاده میشود تا به سرعت، تورم، التهاب و درد را کاهش دهد.
آیا نور درمانی کمک میکند؟
در حالی که کمی قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است برای پوست مفید باشد، نور درمانی ماوراء بنفش (UV) که برای بیماریهای پوستی مانند پسوریازیس استفاده میشود، دیگر برای آکنه توصیه نمیشود. ثابت نشده است که این روش علائم آکنه را کاهش دهد و حتی میتواند در برخی افراد باعث آسیب پوستی شود.
آیا پوست کثیف باعث ایجاد آکنه میشود؟
پوست کثیف باعث ایجاد آکنه نمیشود، اما میتواند با افزایش خطر قرار گرفتن در معرض باکتری، به جوشهای آکنه کمک کند. از طرفی، تمیز کردن بیش از حد پوست میتواند منجر به خشکی پوست شود که میتواند باعث افزایش تولید سبوم و شیوع آکنه شود.
خلاصه
آکنه ولگاریس شایعترین نوع آکنه است. این عارضه اغلب در نوجوانان دیده میشود اما افراد در هر سنی ممکن است دچار جوش شوند. شیوع آکنه تحت تاثیر تغییرات هورمونی، رژیم غذایی، استرس، داروها، مراقبت نامناسب از پوست و سابقه خانوادگی قرار دارد.
تشخیص آکنه معمولا با معاینه فیزیکی انجام میشود و درمان آن بسته به شدت آکنه ممکن است شامل تغییراتی در رژیم غذایی یا سبک زندگی، داروهای موضعی یا خوراکی و/یا روشهای درمانی تخصصی مانند لایه برداری شیمیایی یا تزریق استروئید باشد.
