اختلال اضطراب فراگیر (GAD) چیست؟ علت و روش درمان

نگرانی، تار و پود زندگی ماست. طبیعی است که در برابر چالش‌های زندگی دغدغه داشته باشیم. اما چه می‌شود اگر این دغدغه‌ها به اضطرابی بی‌امان و آزاردهنده تبدیل شوند؟

برای افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، نگرانی‌ها به کابوسی تبدیل می‌شوند که زندگی‌شان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در این افراد، نگرانی‌ها به حد افراطی و غیرمنطقی می‌رسند.

برخلاف نگرانی‌های معمول که بر اساس خطرات واقعی شکل می‌گیرند، مبتلایان به GAD، فارغ از هر عامل استرس‌زای بیرونی، غرق در نگرانی‌های بی‌جا می‌شوند. آنها خطرات را به شدت اغراق می‌کنند و در رهایی از این چرخه اضطراب ناتوان هستند.

اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

اختلال اضطراب فراگیر (GAD) نوعی بیماری روانی شایع است که با نگرانی و تشویش بیش از حد و مداوم مشخص می شود. این نگرانی ها می تواند به حدی شدید باشند که در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کنند. [1]

تخمین زده می شود که سالانه حدود 6.8 میلیون بزرگسال در ایالات متحده (معادل 3.1 درصد جمعیت) به این بیماری مبتلا می شوند.

برخلاف افرادی که به فوبیا یا ترس های متمرکز مبتلا هستند، افراد مبتلا به GAD دچار نگرانی های دائمی و بی وقفه ای در مورد موضوعات مختلف می شوند. [2] به عنوان مثال، فردی که GAD ندارد ممکن است با دیدن عدم پاسخ دوستش به پیام خود، فقط یادداشتی برای پیگیری موضوع بگذارد. اما فرد مبتلا به GAD ممکن است با دیدن این پیام بی پاسخ، سناریوهای وحشتناکی مانند تصادف یا مرگ دوستش را در ذهن خود تصور کند. او ممکن است فکر کند که دوستش از او عصبانی است یا دیگر تمایلی به ادامه دوستی با او ندارد. این افکار منجر به چک کردن مداوم پیام ها و انتظار بی قراری برای پاسخ دوستش می شود.

اغلب، فرد مبتلا به GAD می داند که اضطراب او بی دلیل و غیرمنطقی است، اما کنترل این نگرانی ها برای او غیرممکن به نظر می رسد. از آنجایی که این اضطراب ها پایه و اساسی در واقعیت ندارند، تلاش برای آرام کردن فرد با منطق و استدلال کافی نیست.

درست در حالی که به نظر می رسد عجیب و غریب باشد، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) احساس می کنند که نگرانی کردن فایده دارد. آنها علی رغم اینکه اغلب می دانند که این افکار مانند “تفکر جادویی” هستند، معتقدند که نگرانی می تواند مانع از اتفاق افتادن رخدادهای منفی شود و اگر نگران نباشند، این ترس ها به واقعیت تبدیل خواهند شد.

اختلال اضطراب فراگیر هم از نظر ذهنی و هم از نظر جسمی می تواند بسیار فرساینده باشد. این اختلال بر تقریباً تمام جنبه های زندگی فرد تاثیر می گذارد و می تواند طاقت فرسا باشد.

علائم اختلال اضطراب فراگیر (GAD) بر اساس DSM-5:

برای تشخیص اختلال اضطراب فراگیر (GAD) بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، فرد باید شرایط زیر را داشته باشد: [3]

اضطراب و نگرانی بیش از حد: در مورد فعالیت ها یا رویدادهای مختلف، به مدت حداقل ۶ ماه و در اکثر روزها.
مشکل در کنترل نگرانی: فرد قادر به کنترل نگرانی های خود نیست.
علائم همراه: حداقل سه مورد (یا بیشتر) از علائم زیر (برای کودکان حداقل یک مورد) به مدت حداقل ۶ ماه و در اکثر روزها وجود داشته باشد:
- بی قراری یا احساس برانگیختگی و آمادگی برای خطر
- خستگی زودرس
- مشکل در تمرکز یا ذهن خالی
- تحریک پذیری
- تنش عضلانی
- اختلال خواب (مشکل در به خواب رفتن یا ماندن در خواب، یا خواب ناآرام و غیرمفید)
اختلال در عملکرد: نگرانی و اضطراب باعث ایجاد ناراحتی قابل توجه یا اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم زندگی فرد می شود.
عدم ارتباط با عوامل دیگر: علائم ناشی از مصرف مواد (مانند مواد مخدر یا داروها) یا بیماری های جسمی (مانند پرکاری تیروئید) نباشد.
عدم توجیه توسط سایر اختلالات روانی: علائم به خوبی توسط یک اختلال روانی دیگر قابل توضیح نباشد.

سایر علائم GAD

علاوه بر علائم ذکر شده، برخی از علائم دیگر GAD عبارتند از: [1]

عصبی بودن یا تحریک پذیری
احساس خطر قریب الوقوع، وحشت یا ناامیدی
افزایش ضربان قلب
تندنفسی (هایپرونتیلاسیون)
تعریق
لرزش
احساس ضعف یا خستگی
مشکلات گوارشی (GI)
سردرد و دردهای بدون علت دیگر

مهم است که تفاوت بین نگرانی های معمولی و نگرانی های بیمارگونه ناشی از GAD را درک کنیم. [2]

چگونه اختلال اضطراب فراگیر (GAD) با نگرانی های “عادی” متفاوت است؟

ویژگی	نگرانی عادی	اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
تداخل در زندگی	در انجام مسئولیت ها و کارهای روزانه اختلالی ایجاد نمی کند.	به طور قابل توجهی با عملکرد فرد، از جمله روابط، شغل و فعالیت ها، تداخل ایجاد می کند.
کنترل نگرانی	می توانید نگرانی های خود را کنترل کنید.	نمی توانید نگرانی های خود را کنترل کنید.
میزان ناراحتی	نگرانی ها ناخوشایند هستند، اما به شدت ناراحت کننده نیستند.	نگرانی های شما بسیار ناراحت کننده هستند و باعث پریشانی زیادی می شوند.
واقع گرایی نگرانی ها	نگرانی ها واقع بینانه هستند و به تعداد محدودی از مسائل خاص محدود می شوند.	نگرانی شما به انواع مختلفی از مسائل گسترش می یابد و تمایل دارید روی بدترین سناریوها تمرکز کنید.
مدت زمان نگرانی	نگرانی ها برای مدت کوتاهی طول می کشند.	شما تقریباً هر روز برای حداقل شش ماه نگران بوده اید.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) ممکن است برای کنترل نگرانی های بیش از حد خود، به رفتارهای زیر روی بیاورند: [4]

اجتناب از اخبار: دیدن و شنیدن اخبار در تلویزیون، اینترنت یا روزنامه ها را کنار بگذارند.
محدود کردن فعالیت ها: از شرکت در فعالیت هایی که باعث نگرانی شان می شود، اجتناب کنند یا آن ها را به حداقل برسانσαν.
جستجوی اطمینان خاطر بیش از حد: به دنبال تایید و اطمینان خاطر مداوم از دیگران باشند (به خصوص در کودکان).
برنامه ریزی و آماده سازی بیش از حد: برای رویدادها بیش از حد معمول برنامه ریزی و آماده سازی انجام دهند.
تمرین ذهنی سناریوها: به طور مکرر در ذهن خود اتفاقات را مرور و یا سناریوهای بدبینانه را پیش بینی کنند.

تشخیص GAD

اختلال اضطراب فراگیر (GAD) بیشتر توسط پزشکان عمومی و متخصصان مراقبت‌های اولیه نسبت به روانپزشکان تشخیص داده شده و درمان می‌شود. [5]

برای تشخیص GAD، پزشک معالج شما ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

انجام معاینه فیزیکی برای بررسی علائمی که نشان می‌دهد اضطراب شما ممکن است به داروها یا یک بیماری زمینه‌ای مرتبط باشد.
درخواست آزمایش خون، ادرار یا سایر آزمایش‌ها در صورت مشکوک بودن به بیماری دیگری.
پرسیدن سوالات دقیق در مورد علائم و سابقه پزشکی شما.
استفاده از پرسشنامه‌های روان‌شناختی برای کمک به تشخیص.
استفاده از معیارهای ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است.

علل اختلال اضطراب فراگیر

دانشمندان هنوز از دلایل خاص اختلال اضطراب فراگیر (GAD) مطمئن نیستند، اما بر این باورند که این اختلال ترکیبی از عوامل زیستی (بیولوژیکی) و محیطی است. این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشند:

تفاوت در شیمی و عملکرد مغز
ژنتیک
تفاوت در نحوه درک تهدیدات
رشد و شخصیت

عوامل خطرزا

جنسیت: زنان بیشتر از مردان به GAD مبتلا می شوند.
سن: GAD می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما خطر ابتلا به آن بین کودکی و میانسالی بیشتر است، با میانگین سنی 30 سال. [1]
شخصیت: افرادی که کم‌رو هستند، عاطفه منفی دارند و از آسیب اجتناب می‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر باشند.
ژنتیک: به نظر می رسد GAD در خانواده ها وجود دارد و یک سوم خطر ابتلا به GAD به دلیل ژنتیک است.
تجربیات: سابقه تغییرات مهم زندگی، تجربیات آسیب زا یا منفی در دوران کودکی، یا یک رویداد آسیب زا یا منفی اخیر ممکن است خطر ابتلا به GAD را افزایش دهد. بیماری های مزمن جسمی یا سایر اختلالات روانی نیز ممکن است خطر را افزایش دهند.

درمان اختلال اضطراب فراگیر (GAD)

مانند هر بیماری روانی دیگر، پیدا کردن درمان موفق برای GAD نیاز به آزمون و خطا دارد. روشی که برای یک فرد مبتلا به GAD مفید است، ممکن است برای فرد دیگری چندان موثر نباشد. اگر اولین درمانی که امتحان می کنید موفقیت آمیز نباشد یا عوارض جانبی آن برایتان قابل تحمل نباشد، تصور نکنید که GAD شما غیرقابل درمان است. با پزشک خود در مورد نگرانی هایتان صحبت کنید و با هم برای امتحان یک برنامه درمانی جدید تلاش کنید.

اختلال اضطراب فراگیر (GAD) عمدتاً با روش های درمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو درمان می شود.

۱. تراپی

رایج ترین روش درمانی برای GAD، رفتار درمانی شناختی (CBT) است. CBT به ما کمک می کند تا نحوه تفکر خود را تجزیه و تحلیل کنیم تا بتوانیم تحریفات ذهنی را تشخیص داده و اصلاح کنیم. با استفاده از CBT، افراد مبتلا به GAD می توانند روند تفکر خودکار که منجر به اضطراب می شود را تغییر دهند و آنها را با روش های سالم تر جایگزین کنند.

پنج مؤلفه اصلی CBT برای درمان اضطراب عبارتند از: [2]

آموزش: قبل از بازآموزی فرآیندهای تفکر، مهم است که هم نحوه کار اضطراب و هم نحوه عملکرد CBT را یاد بگیرید. در این مرحله، بر درک GAD و چگونگی تأثیر آن بر تفکر و رفتار خود تمرکز خواهید کرد. همچنین یاد خواهید گرفت که از درمان CBT چه انتظاری داشته باشید.
نظارت: به شما روش هایی برای نظارت بر اضطرابتان آموزش داده می شود. چه چیزی آن را تحریک می کند؟ در مورد چه چیزهای خاصی نگران هستید؟ شدت حملات شما چقدر است و چقدر طول می کشد؟ نظارت بر اضطراب به شما یک نمای کلی از چگونگی GAD در مورد شما می دهد. آگاهی از اینکه اضطراب شما چگونه آشکار می شود و چه چیزی آن را تحریک می کند، به شما در اجرای راه هایی برای تغییر آن کمک می کند. برای این بخش از درمان، نگه داشتن یک دفترچه یادداشت می تواند مفید باشد.
استراتژی های کنترل فیزیکی: اضطراب باعث ایجاد واکنش “جنگ یا گریز” می شود. در این مرحله از CBT، تکنیک هایی را برای مقابله با این برانگیختگی بیش از حد فیزیکی یاد خواهید گرفت.
استراتژی های کنترل شناختی: این همان جایی است که “تفکر در مورد تفکر” مطرح می شود. این استراتژی ها به شما کمک می کند تا الگوهای فکری که به GAD کمک می کنند را به طور واقع بینانه بررسی و ارزیابی کنید و آنها را برای اینکه پربارتر باشند، تغییر دهید. به چالش کشیدن این افکار منفی به کاهش اضطراب شما کمک می کند.
استراتژی های رفتاری: اجتناب، واکنش رایجی به اضطراب است، اما معمولاً راه حل مفیدی نیست. این مرحله بر یادگیری مقابله با اضطراب و روبرو شدن مستقیم با ترس های شما به جای اجتناب از چیزهایی که باعث اضطراب شما می شوند، تمرکز دارد.

۲. دارو برای اختلال اضطراب فراگیر

داروهایی که برای اختلال اضطراب فراگیر تجویز می شوند، اغلب همان‌هایی هستند که برای سایر بیماری‌های روانی یا مشکلات پزشکی به کار می‌روند.

داروهای ضد اضطراب ممکن است در صورت مصرف همزمان با برخی داروهای دیگر، عوارض جانبی منفی داشته باشند. این تداخلات می‌تواند شامل برخی گیاهان دارویی و درمان‌های «طبیعی» هم بشود. همیشه لیست کامل داروهایی که مصرف می‌کنید (با نسخه یا بدون نسخه) را به پزشک و داروساز خود اطلاع دهید.

این داروها همچنین ممکن است با الکل تداخل داشته باشند. حتما از پزشک یا داروساز خود بپرسید که آیا در حین مصرف دارو، نوشیدن الکل ایمن است یا خیر.

داروهای ضد افسردگی

این داروها روی انتقال دهنده‌های عصبی در نواحی مختلف مغز که بر اضطراب، خلق و خو و برانگیختگی تأثیر می‌گذارند، عمل می‌کنند. [6]

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) که برای اضطراب تجویز می‌شوند عبارتند از:

فلوکستین (پروزاک)
سرترالین (زولفت)
سیتالوپرام (سلکسا)

همچنین ممکن است مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs) تجویز شوند. این داروها عبارتند از:

ونلافاکسین (افکسور)
دولوکستین (سیمبالتا)

گاهی اوقات یک داروی ضد افسردگی برای علائم اختلال اضطراب فراگیر موثر است، اما عوارض جانبی دارد. عوارض جانبی رایج داروهای ضد افسردگی ممکن است شامل موارد زیر باشد، اما محدود به آنها نیست:

مشکلات جنسی
خواب آلودگی
بی خوابی
مشکلات گوارشی

بوسیپرون

بوسیپرون یک داروی ضد اضطراب است که با مکانیسمی متفاوت از SSRI ها و SNRI ها عمل می کند.

برای اینکه بوسپیرون موثر باشد، به زمان و تنظیم دوز نیاز دارد.

برخی از عوارض جانبی رایج بوسپیرون عبارتند از: [7]

تهوع
سردرد
تغییر در رویاها
احساس سرگیجه
خواب آلودگی
سبکی سر

داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای

برخی از افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای بهتر از سایر داروها درمان می‌شوند.

ممکن است این داروها تجویز شوند:

ایمی پرامین (توفرانیل)
نورتریپتیلین (پاملور)
دزیپرامین (نورپرامین)
کلومیپرامین (آنافرانیل)

برخی از افراد عوارض جانبی ناخوشایندی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند موارد زیر را تجربه می کنند:

سرگیجه
یبوست
تاری دید
مشکل در دفع ادرار

بسیاری از داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری‌های روانی، از جمله داروهای اختلال اضطراب فراگیر، در صورت قطع ناگهانی، عوارض جانبی دارند. برخی از این عوارض جانبی می‌توانند جدی باشند. قبل از قطع مصرف دارو حتما با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می تواند به شما در تنظیم برنامه ای برای کاهش تدریجی دارو کمک کند.

با گذشت زمان، اضطراب فراگیر با افزایش خطر ابتلا یا بدتر شدن موارد زیر همراه است:

مشکلات گوارشی یا روده، مانند سندرم روده تحریک پذیر یا زخم معده
سردرد و میگرن
درد مزمن
مشکلات خواب و بی خوابی
مشکلات قلبی

اختلال اضطراب فراگیر اغلب با سایر بیماری های روانی مانند موارد زیر همزمان رخ می دهد:

فوبیا
اختلال وحشتزدگی
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
افسردگی
افکار خودکشی
سوء مصرف مواد

این شرایط همزمان می توانند درمان را دشوارتر کنند، اما غیرممکن نیست.

کمک در دسترس است اگر افکار خودکشی دارید، با شماره 123 تماس بگیرید تا از حمایت و کمک مشاوران آموزش دیده بهره مند شوید.

موفقیت درمان برای هر فرد متفاوت است و هم روان درمانی و هم دارو ممکن است کمی طول بکشد تا موثر شوند. اگر بلافاصله متوجه پیشرفت نشدید، کمی به آن فرصت دهید. پزشک شما می تواند به شما بگوید چه مدت صبر کنید تا چیز دیگری را امتحان کنید. زمانی که یک داروی جدید را شروع می کنید، پزشک احتمالاً دوست دارد شما را برای پیگیری های منظم ببیند تا زمانی که به نوع و دوزی برسید که برای شما مناسب است.

اگر در هر زمانی احساس کردید که درمان هایتان دیگر به اندازه قبل موثر نیستند، با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا می توان تغییراتی ایجاد کرد.

مقابله با اختلال اضطراب فراگیر (GAD)

در حالی که برای کنترل GAD اغلب به درمان‌هایی مانند روان‌درمانی و/یا دارو نیاز است، تغییراتی در سبک زندگی نیز وجود دارد که می‌تواند به کاهش اضطراب و حمایت از روند درمان شما کمک کند: [2]

ارتباط با دیگران: با دوستان خود ارتباط برقرار کنید یا به یک گروه حمایتی بپیوندید. داشتن همراهی و حمایت دیگران می‌تواند اضطراب را کاهش دهد.
آرامش خود را بیابید: زمانی که در اوج اضطراب قرار دارید، درگیر کردن حواس پنجگانه می‌تواند به شما آرامش دهد. این حواس شامل بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، لامسه و حرکت می‌شود.
تکنیک‌های آرامش‌بخش: تمریناتی مانند تنفس عمیق، رهاسازی تدریجی عضلات و مدیتیشن به مقابله با واکنش‌های فیزیکی بدن در برابر اضطراب کمک می‌کند.
عادات بدنی سالم: غذاهای سالم بخورید، به اندازه کافی بخوابید و از مواد محرک (مانند کافئین) که ممکن است اضطراب شما را تشدید کنند اجتناب کنید یا مصرف آن‌ها را محدود نمایید.
منظم باشید: زودتر به دنبال کمک باشید، یک دفترچه یادداشت روزانه داشته باشید و اولویت‌های خود را مشخص کنید.

جمع بندی

زندگی با اختلال اضطراب فراگیر (GAD) می تواند سخت و ترسناک باشد. اگر تحت تاثیر علائم GAD قرار دارید، سریعاً به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید. با اینکه پیدا کردن درمان مناسب ممکن است کمی زمان و تلاش به همراه داشته باشد، اما با کمک پزشک یا متخصص می توان این اختلال را کنترل کرد و به زندگی بدون اضطراب افراطی و مزاحم دست یافت.