ملاسما وضعیتی است که در آن لکه‌ها یا تکه‌های تیره رنگ روی پوست ایجاد می‌شود. این مشکل به دلیل افزایش تولید ملانین در برخی نواحی پوست به وجود می‌آید و باعث تیرگی آن ناحیه می‌شود.
ملاسما یک مشکل پوستی شایع است که بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و حدود ۵ میلیون نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار داده است. خوشبختانه درمان‌های متعددی برای کم‌رنگ کردن لکه‌های ملاسما و یکدست کردن رنگ پوست وجود دارد.
دلایل ایجاد ملاسما
علت دقیق ملاسما شناخته نشده است، اما عوامل زیر بر میزان تولید ملانین توسط ملانوسیت‌ها تأثیر می‌گذارند و منجر به تشکیل لکه‌های ملاسما می‌شوند:
۱. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
اشعه ماوراء بنفش مضر موجود در نور خورشید می‌تواند استرس اکسیداتیو را افزایش داده و به DNA آسیب برساند. این امر باعث پیری پوست (فتوآجینگ) و ایجاد لکه‌های ملاسما می‌شود. بنابراین استفاده از کرم‌های ضد آفتاب ضروری است.
۲. قرار گرفتن در معرض نورهای مضر
علاوه بر اشعه ماوراء بنفش خورشید، نور لامپ‌های اشعه‌زا و تخت‌های برنزه کننده نیز می‌توانند در ایجاد ملاسما نقش داشته باشند. همچنین، نور آبی ساطع شده از وسایل الکترونیکی این وضعیت را تشدید می‌کند.
۳. تغییرات هورمونی
نوسانات هورمونی استروژن و پروژسترون می‌تواند باعث ایجاد ملاسما شود. این عارضه در زنان باردار در سه ماهه دوم و سوم بسیار شایع است و به عنوان کلوزما یا “ماسک بارداری” شناخته می‌شود.
افرادی که تحت درمان هورمونی هستند یا از دستگاه‌های داخل رحمی، ایمپلنت‌ها یا قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند نیز ممکن است دچار ملاسما شوند.
۴. استرس
استرس روحی می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید ملاسما شود.
۵. مشکلات تیروئید
افراد مبتلا به اختلالات تیروئید بیشتر در معرض ابتلا به ملاسما هستند.
۶. داروها
برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج و تتراسایکلین نیز می‌توانند در ایجاد ملاسما نقش داشته باشند.
علائم ملاسما
ملاسما به صورت لکه‌های قهوه‌ای مایل به خاکستری دیده می‌شود که به طور معمول به صورت قرینه روی صورت پخش می‌شود. اشتباه گرفتن ملاسما با لکه‌های پیری یا کک و مک در افراد شایع است. با این حال، لکه‌های ملاسما بزرگ، تیره و مسطح با حدود نامنظم هستند.
ملاسما را می‌توان بر اساس میزان ملانین به انواع درم، اپیدرم و مختلط دسته‌بندی کرد.
لکه‌های ملاسما معمولا روی نواحی زیر ظاهر می‌شوند:
- پیشانی
- گونه‌ها
- پل بینی
- چانه
- بالای لب بالایی
- گردن
- ساعد
درمان پزشکی ملاسما
لکه‌های ملاسما اغلب بدون علامت هستند و به طور کلی نیازی به درمان ندارند.
لکه‌های کلوزما به تدریج پس از بارداری محو می‌شوند. ملاسما ناشی از مصرف قرص‌های ضد بارداری یا درمان جایگزین هورمونی نیز ممکن است پس از قطع مصرف داروها از بین برود.
با این حال، در صورت تمایل به درمان ملاسما می‌توانید برای گزینه‌های درمانی زیر با پزشک خود مشورت کنید:
- کرم‌های روشن کننده: این کرم‌ها ممکن است حاوی ترتینوئین، هیدروکینون، کورتیکواستروئید، اسید گلیکولیک یا آزلائیک اسید باشند که به روشن شدن لکه‌ها کمک می‌کند.
- اسید ترانکسامیک: این یک داروی خوراکی است که به مهار سنتز پروستاگلاندین کمک می‌کند و از این طریق از ایجاد ملاسما جلوگیری می کند.
- روش‌های پزشکی: پزشک شما ممکن است روش‌های مختلفی مانند لایه برداری شیمیایی، درم ابریشن، میکرودرم ابریشن، لیزر درمانی با نور پالس شدید (IPL) و لیزر کیو-سوییچ یا سایر روش‌های مبتنی بر نور را برای محو شدن لکه‌ها پیشنهاد کند.
پزشک شما ممکن است از شاخص ناحیه و شدت ملاسما (MASI) برای پیگیری روند درمان استفاده کند.
لازم به ذکر است که لکه‌های ملاسما تحت درمان با IPL ممکن است به سرعت عود کنند و خطر تشدید ملاسما را افزایش دهد. بنابراین، بهتر است به جای نور درمانی، از کرم‌های موضعی به همراه سایر روش‌های پزشکی استفاده شود.
تشخیص ملاسما
تشخیص ملاسما معمولا با معاینه فیزیکی نواحی درگیر انجام می‌شود. پزشک شما ممکن است برای تایید تشخیص و تعیین درمان مناسب، آزمایش‌های زیر را انجام دهد:
- معاینه با لامپ وود
- درموسکوپی
- بیوپسی پوست
عوامل خطر ملاسما
عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به ملاسما را افزایش دهند:
- جنس مونث
- رنگ پوست سبزه یا پوستی که به راحتی برنزه می‌شود
- آب و هوای گرمسیری
- استفاده از لوازم بهداشتی معطر، لوازم آرایش، صابون‌های معطر و سایر محصولات مشابه
- سابقه خانوادگی ملاسما
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
ملاسما معمولا بی ضرر است و بنابراین نیازی به درمان ندارد. با این حال، ظهور لکه‌های ملاسما روی پوست می‌تواند بر سلامت روان فرد تأثیر گذاشته و منجر به افسردگی، اضطراب، گوشه‌گیری اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس شود.
بنابراین، اگر از لکه‌های ملاسما بر روی پوست خود ناراحت هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
ملاسما به لکه‌های قهوه‌ای تیره روی پوست اشاره دارد که به طور کلی به عنوان لک شناخته می‌شود. این عارضه معمولا ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و تغییرات هورمونی است.
ملاسما هیچ خطری برای سلامتی شما ندارد، اما روش‌های درمانی مختلفی می‌توانند به کم رنگ شدن لکه‌ها کمک کنند. اگر لکه‌های ملاسما با گذشت زمان از بین نرفتند یا گسترش پیدا کردند، می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.
