کرایوتراپی یا سرما درمانی، روشی است که از سرما با درجه بسیار پایین برای انجماد و برداشتن بافت غیرطبیعی استفاده میکند. پزشکان از این روش برای درمان بسیاری از بیماریهای پوستی (از جمله زگیل و برچسبهای پوستی) و برخی از سرطانها مانند سرطان پروستات، دهانه رحم و کبد استفاده میکنند. این روش درمانی همچنین با نام کرایوابلیشن شناخته میشود.
کرایوتراپی ( کرایوسرجری) چیست؟
کرایوتراپی روشی درمانی است که در آن پزشک از سرما با درجه بسیار پایین برای انجماد و از بین بردن بافت غیرطبیعی استفاده میکند. برای ایجاد این سرمای شدید، پزشک از مادهای مانند نیتروژن مایع یا گاز آرگون استفاده میکند.
کرایوسرجری میتواند برای درمان انواع بیماریهای پوستی و برخی سرطانها، از جمله سرطان پروستات و کبد، به کار رود. این روش درمانی میتواند به صورت خارجی (روی پوست) و داخلی (داخل بدن) انجام شود.
این روش درمانی را همچنین میتوان با عنوان کرایوابلیشن نام برد.
چرا پزشکان از کرایوتراپی استفاده میکنند؟
کرایوتراپی یک روش درمانی با حداقل تهاجم است. این نوع درمان بافت آسیبدیده یا بیمار ناشی از شرایط پزشکی مختلف را از بین میبرد. کرایوتراپی معمولاً بدون جراحی باز انجام میشود. اکثر افراد به سرعت و با درد کمی از این عمل بهبود مییابند. پزشک شما ممکن است کرایوتراپی را برای موارد زیر توصیه کند:
- سرطان استخوان
- سرطان دهانه رحم، سرطان کبد یا سرطان پروستات
- سلولهای پیش سرطانی در دهانه رحم (انتهای تحتانی رحم)
- بیماریهای پیش سرطانی پوست و سرطانهای پوست در مراحل اولیه، از جمله کارسینوم سلول سنگفرشی و کارسینوم سلول پایهای
- رتینوبلاستوم (سرطان شبکیه در کودکان)
- بیماریهای پوستی مانند زگیل، برچسبهای پوستی یا لکههای تیره
مزایا و معایب کرایوتراپی
کرایوسرجری روشی کم تهاجمی است. در مقایسه با جراحی سنتی، کرایوسرجری معمولاً با درد و خونریزی کمتری همراه بوده و خطر آسیب به بافتهای سالم در نزدیکی سلولهای غیرطبیعی را کاهش میدهد.
با وجود اینکه خطرات کرایوتراپی کم است، اما همچنان احتمال بروز عوارض وجود دارد. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی، گرفتگی یا درد پس از کرایوتراپی در اطراف دهانه رحم
- شکستگی استخوان
- آسیب عصبی که منجر به از دست دادن حس میشود
- تورم، زخم و عفونت پوستی
کرایوتراپی ( کرایوسرجری) پوستی چگونه انجام میشود؟
پزشک شما از روشهای مختلف کرایوتراپی برای انجماد بافت استفاده میکند. نحوه اعمال سرما توسط پزشک به محل بافت غیرطبیعی بستگی دارد.
- خارجی: اگر بافت روی پوست شما قرار دارد، پزشک معمولاً از دستگاه اسپری یا پنبه آغشته برای اعمال ماده منجمد کننده استفاده میکند.
- داخلی: برای درمان بیماریهایی در داخل بدن، مانند سلولهای پیش سرطانی یا تومور، پزشک از ابزاری به نام کرایوپروب استفاده میکند. این پروب از طریق یک برش (بریدگی) کوچک در پوست شما وارد میشود.
کرایوتراپی خارجی باعث میشود پوست منجمد شده تاول بزند و از بین برود تا پوست جدید و سالم بتواند رشد کند. هنگامی که سلولهای غیرطبیعی در حین کرایوتراپی داخلی منجمد شده و میمیرند، سیستم ایمنی بدن به پاکسازی بافت از بدن کمک میکند.
قبل از کرایوتراپی چه کارهایی باید انجام دهم؟
اکثر افراد برای آماده شدن برای کرایوتراپی روی پوست نیازی به کار خاصی ندارند. اما اگر قرار است کرایوتراپی داخلی برای شما انجام شود، پزشک قبل از عمل دستورالعملهایی را برای آماده سازی به شما ارائه میدهد. ممکن است لازم باشد مصرف برخی داروها، مانند آسپرین یا رقیقکنندههای خون، را چند روز قبل از کرایوسرجری داخلی قطع کنید. دستورالعملهای ویژه دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- محدود کردن میزان غذا یا نوشیدنی قبل از عمل
- هماهنگی برای اینکه کسی بعد از عمل شما را به خانه برساند
در طول کرایوتراپی چه اتفاقی میافتد؟
اگر کرایوتراپی خارجی دارید، پزشک سرما را با استفاده از دستگاه اسپری یا پنبه آغشته اعمال میکند. پزشکان معمولاً برای این نوع درمان از نیتروژن مایع استفاده میکنند.برای کرایوتراپی داخلی، کرایوپروب از طریق یک برش کوچک در پوست شما وارد میشود. پزشک شما ممکن است از سونوگرافی برای هدایت کرایوپروب به سمت بافت مورد نظر برای انجماد استفاده کند.
بسته به محل سلولهای غیرطبیعی، ممکن است برای شما بیحسی موضعی یا بیهوشی عمومی تجویز شود. بیحسی موضعی برای بیحس کردن یک نقطه خاص عمل میکند، در حالی که بیهوشی عمومی در حین جراحی برای به خواب بردن شما استفاده میشود.
بعد از کرایوتراپی چه انتظاراتی باید داشته باشم؟
اگر برای یک بیماری پوستی خارجی تحت کرایوتراپی قرار میگیرید، ناحیه تحت درمان پس از درمان قرمز میشود و احتمالاً تاول میزند. هر گونه درد خفیفی باید بعد از حدود سه روز برطرف شود. ناحیه تحت درمان زخم میشود که معمولاً طی یک تا سه هفته بهبود مییابد.
بعد از کرایوتراپی داخلی، ممکن است تا سه روز در ناحیه آسیب دیده درد خفیف یا ناراحتی داشته باشید. زنانی که برای دهانه رحم خود تحت کرایوتراپی قرار میگیرند، ممکن است برای چند روز تا چند هفته ترشحاتی داشته باشند.
نتایج کرایوتراپی
پزشکان با موفقیت مشکلات زیادی را با کرایوتراپی درمان میکنند. اکثر بیماریهای پوستی که با کرایوتراپی درمان میشوند، پس از درمان به مراقبت خاصی نیاز ندارند.
برخی از افرادی که تحت کرایوتراپی داخلی قرار میگیرند، باید فعالیت خود را برای چند روز پس از عمل محدود کنند. پزشک به شما اطلاع میدهد که چه زمانی میتوانید به برنامه معمول خود بازگردید. برای برداشتن تمام بافتهای غیرطبیعی، ممکن است به بیش از یک جلسه کرایوتراپی نیاز داشته باشید.
کریوتراپی برای درمان زگیل تناسلی
متاسفانه برای ویروس HPV درمان قطعی وجود ندارد. اما جای نگرانی نیست، زیرا خوشبختانه برخی از علائم HPV با موفقیت قابل درمان هستند.
آنچه در ادامه میخوانید ترجمه مصاحبه با دکتر وین کوتریل، پزشک عمومی و متخصص در زمینه درمان بیماریهای آمیزشی است.
روش کرایوتراپی برای درمان زیگیل تناسلی چیست؟
کریوتراپی روشی است که در آن از یک ماده بسیار سرد (نیتروژن مایع) برای انجماد ضایعات، از جمله زگیل تناسلی، استفاده میشود.
آیا کریوتراپی روشی موثر است؟
بله، من برای درمان اولیه زگیل تناسلی، کریوتراپی را توصیه میکنم. این روش بسیار موثر است و میزان پاکسازی بالایی دارد. با این حال، ویروس میتواند در زیر پوست باقی بماند، بنابراین عود مجدد زگیلها شایع است. اما با گذشت زمان و درمان منظم، میزان ویروس در ناحیه کاهش مییابد و درمان به تدریج موفقیتآمیزتر میشود.
مراحل درمان زگیل تناسلی با کریوتراپی
اولین مرحله معاینه کل ناحیه برای تشخیص و اطمینان از اینکه آنها واقعا زگیل هستند، میباشد. خود این فرایند سریع است و معمولاً طی یک یا دو دقیقه انجام میشود، اما این زمان به تعداد، محل و اندازه زگیلها بستگی دارد. ما فریزهای کوتاهی (تا 10 ثانیه) اعمال میکنیم و سپس اجازه میدهیم ضایعات ذوب شوند.
بسته به اندازه و تحمل بیمار، میتوانیم در یک جلسه تا سه بار یک ضایعه را فریز کنیم. این روش ممکن است کمی دردناک باشد، بنابراین ما در مورد میزان قابل انجام آن در یک جلسه تصمیم میگیریم. توصیه میکنم به محض بهبودی پوست (هفت تا ده روز) برای جلسات پیگیری مراجعه کنید. زیرا اگر زمان بیشتری بین جلسات درمان فاصله بیفتد، فقط در حال درمان چند میلیمتر بالایی ضایعه هستیم. در صورتی که درمان با فواصل زمانی کم و به طور تهاجمی در ابتدا انجام شود، احتمال پاکسازی کامل زگیلها بیشتر است.
مراقبتهای بعد از کرایوتراپی برای زگیل تناسلی
خوشبختانه، در صورت بروز هر گونه دردی، معمولاً این درد به سرعت پس از درمان فروکش میکند. بنابراین، به مراقبت ویژهای نیاز نیست، اگرچه در صورت کمی درد، حمام سیتز (نشستن در لگن آب گرم) را توصیه میکنم، زیرا این کار برای بهبودی نیز مفید است.
در صورت عدم درمان زگیل تناسلی چه اتفاقی میافتد؟
زگیلها معمولاً به صورت موضعی گسترش مییابند و بسته به محل آنها، میتوانند کاملاً مشکلساز شوند (مقعد، واژن، داخل مجرای ادرار و غیره). در حالی که ضایعات وجود دارند، زگیل تناسلی ناخوشایند به نظر میرسد و به راحتی از طریق تماس جنسی قابل انتقال است.
همچنین این احتمال وجود دارد که در آن ناحیه، HPV پرخطر نیز وجود داشته باشد که در صورت عدم درمان، میتواند به سرطان تبدیل شود. برخی از افراد پس از 18 تا 24 ماه به طور طبیعی ویروس را از بین میبرند، اما این امر چندان رایج نیست زیرا اکثر افراد به مدت طولانی از رابطه جنسی اجتناب نمیکنند و ممکن است با انواع جدید HPV آلوده شده و دوباره دچار عفونت شوند.
چگونه میتوان خطر عود زگیل تناسلی را کاهش داد؟
مهمترین اقدام، واکسیناسیون است. این کار خطر ابتلا به سویههای جدید ویروس را کاهش میدهد. کاندوم تا حدودی در برابر عفونت با HPV/GW از فرد محافظت میکند، اما نه به طور کامل. از اصلاح با تیغ، وکس و غیره در ناحیه تناسلی خودداری کنید. اگر سیگار میکشید، باید آن را ترک کنید.
آیا کرایوتراپی زگیل تناسلی درد دارد؟
کرایوتراپی به طور کلی روشی بدون درد محسوب میشود، با این حال، میزان درد میتواند بسته به عوامل مختلفی از جمله:
- محل زگیل: زگیلهایی که در نواحی حساستر مانند دهانه رحم یا مجرای ادرار قرار دارند، ممکن است در طول درمان درد بیشتری ایجاد کنند.
- اندازه زگیل: زگیلهای بزرگتر به احتمال زیاد درد بیشتری نسبت به زگیلهای کوچکتر ایجاد میکنند.
- تحمل فرد در برابر درد: میزان تحمل درد در افراد مختلف متفاوت است.
در اینجا اقداماتی وجود دارد که پزشک شما ممکن است برای کاهش درد در طول کرایوتراپی انجام دهد:
- استفاده از بیحسی موضعی: قبل از انجام کرایوتراپی، پزشک ممکن است از کرم یا ژل بیحسی موضعی برای بیحس کردن ناحیه استفاده کند.
- تجویز داروهای مسکن: قبل یا بعد از کرایوتراپی، ممکن است برای کمک به کاهش درد، داروهای مسکن خوراکی تجویز شوند.
- تنظیم دمای نیتروژن مایع: پزشک میتواند دمای نیتروژن مایع را برای کاهش ناراحتی تنظیم کند.
برخی از افراد ممکن است در طول کرایوتراپی درد تیراندازنده، سوزش یا احساس سوزن سوزن شدن را تجربه کنند. این درد معمولاً کوتاهمدت است و پس از چند دقیقه یا چند ساعت از بین میرود.
در برخی موارد نادر، ممکن است پس از کرایوتراپی درد شدید یا عوارض جانبی دیگری مانند خونریزی، عفونت یا زخم شدن ایجاد شود. اگر هر یک از این عوارض را تجربه کردید، مهم است که فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
در مجموع، کرایوتراپی روشی ایمن و موثر برای درمان زگیل تناسلی است. با این حال، مهم است که از قبل با پزشک خود در مورد میزان درد احتمالی و اقداماتی که برای کاهش ناراحتی شما انجام میشود، صحبت کنید.
سایر استفادههای کرایو تراپی
کرایوتراپی یا سرما درمانی، روشی است که با استفاده از دمای بسیار پایین (نزدیک انجماد) بدن را سرد میکند تا التهاب را کاهش دهد. رایجترین نوع کرایوتراپی، کرایوتراپی کل بدن است که در آن فرد در محفظههایی بسیار سرد و غیرپزشکی قرار میگیرد که معمولا در اسپا یا مراکز سلامتی یافت میشود. روشهای دیگر کرایوتراپی عبارتند از: حمام آب سرد، کمپرس یخ و کرایوسرجری.
طرفداران کرایوتراپی کل بدن ادعا میکنند که این روش به بهبود موارد زیر کمک میکند:
- بازیابی عضلات
- آرتریت روماتوئید
- دردهای مزمن
- اضطراب
- کاهش وزن
با این حال، علیرغم افزایش چشمگیر مراکز کرایوتراپی در سراسر کشور، شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد کرایوتراپی غیرپزشکی فواید سلامتی قابل توجهی داشته باشد. همچنین، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) محفظههای کرایوتراپی کل بدن را به عنوان روشی ایمن و موثر برای درمان بیماریها یا کمک به ریکاوری بعد از ورزش تایید نکرده است.
در این مقاله به موارد زیر در مورد کرایوتراپی میپردازیم:
- کاربردهای کرایوتراپی
- فواید احتمالی کرایوتراپی
- خطرات و عوارض جانبی کرایوتراپی
نحوه عملکرد کرایوتراپی
کرایوتراپی، به جز موارد جراحی با سرما (کرایوسرجری)، برای کاهش درد و تورم ناشی از آسیب یا التهاب استفاده میشود. از آنجایی که التهاب اغلب ریشه بسیاری از مشکلات سلامتی است، به صورت تئوری، کرایوتراپی ممکن است به طور غیرمستقیم به بهبود شرایط مرتبط با التهاب کمک کند. با این حال، این ایده هنوز به طور کامل اثبات نشده است.
کرایوتراپی به طور کلی با کاهش جریان خون به مناطق خاص، به کاهش التهاب کمک میکند. هنگامی که در معرض دمای سرد قرار میگیرید، بدن شما عروق خونی را منقبض میکند (که به آن انقباض عروقی یا vasoconstriction میگویند). این کار باعث میشود خون به سمت اندامهای داخلی شما جریان یابد و اکسیژن بیشتری دریافت کند. هنگامی که بدن شروع به گرم شدن میکند و به دمای طبیعی خود باز میگردد، عروق خونی شما منبسط میشوند (که به آن اتساع عروقی یا vasodilation میگویند). سپس این خون سرشار از اکسیژن به بافتهای شما میرود و به کاهش التهاب کمک میکند.
حامیان کرایوتراپی کل بدن بر این باورند که محفظههای برودتی (cryogenic chambers) به طور مشابه باعث فعال شدن واکنش بدن به دمای سرد میشوند. با این حال، تحقیقات کافی برای اثبات اینکه محفظههای برودتی به اندازه سایر روشهای سرما درمانی در کاهش التهاب موثر هستند، وجود ندارد.
انواع کرایوتراپی
وقتی صحبت از کرایوتراپی میشود، ذهن بسیاری از افراد به سرعت به محفظههای انجماد میرود، اما کرایوتراپی در واقع شامل چندین روش درمانی با سرما میشود.
۱. کرایوتراپی کل بدن
در طول یک جلسه کرایوتراپی کل بدن، شما وارد محفظه ای میشوید که با استفاده از بخار نیتروژن مایع یا هوای سردِ در گردش، تا دمای منفی ۲۰۰ تا منفی ۳۰۰ درجه فارنهایت (منفی ۱۲۹ تا منفی ۱۸۴ درجه سانتیگراد) سرد شده است. این مدت زمان معمولا بین دو تا چهار دقیقه طول میکشد.
به طور معمول، سر شما بیرون از محفظه قرار میگیرد، در حالی که بقیه بدنتان در معرض دماهای بسیار پایین قرار میگیرد. در برخی موارد، چند نفر همزمان وارد یک محفظه کاملا بسته میشوند. در هر صورت، برای ورود به محفظه کرایوتراپی باید برهنه یا تقریبا برهنه باشید و تنها از دستکش، جوراب یا دمپایی برای محافظت از اندامهای انتهایی خود استفاده کنید. (پوشیدن لباس زیر برای زنان اختیاری است اما برای مردان الزامی است.)
۲. غوطهوری در آب سرد
غوطهوری در آب سرد (همچنین شناخته شده به عنوان آب درمانی سرد) شامل موارد استخرهای یخ، شیرجه در آب سرد یا دوش آب سرد میشود. در طی غوطهوری در آب سرد، به طور معمول کل بدن خود را به مدت ۵ تا ۱۵ دقیقه در آبی با دمای ۵۰ تا ۵۹ درجه فارنهایت (۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگراد) – پایینتر از گردن – غوطهور میکنید. این نوع کرایوتراپی به طور معمول برای کمک به کاهش درد بعد از ورزش استفاده میشود.
۳. کمپرس یخ
استفاده از کمپرس یخ اولین خط درمانی برای آسیبهایی مانند رگرفتگی، کشیدگی عضله و شکستگی است. همچنین از کمپرس یخ برای کمک به کاهش درد بعد از ورزش استفاده میشود. یخ پس از آسیب دیدگی میتواند به کاهش درد، تورم و التهاب کمک کند. کمپرس یخ معمولا به عنوان بخشی از روش درمانی R-I-C-E (مخفف Rest، Ice، Compression، Elevation به معنی استراحت، یخ، فشار و بالا بردن) برای تسریع بهبودی با سایر روشها ترکیب میشود.
فواید احتمالی انواع دیگر کرایوتراپی
اگرچه کرایوتراپی کل بدن اغلب به عنوان درمانی معجزه آسا برای مشکلات روحی، ریکاوری عضلات، درد مزمن و بیماریهای مرتبط با التهاب تبلیغ میشود، اما شواهد کافی برای اثبات اثربخشی آن وجود ندارد. با این حال، در ادامه به برخی از فواید احتمالی کرایوتراپی اشاره میکنیم:
۱. ریکاوری عضلات
بسیاری از ورزشکاران از کرایوتراپی به عنوان روشی برای بهبود ریکاوری عضلات پس از ورزش استقبال کردهاند، اما تحقیقات در این زمینه محدود و نتایج آن متناقض است. یک مطالعه چینی در سال ۲۰۲۲ روی ۱۲ دونده نشان داد که کرایوتراپی کل بدن نسبت به غوطهوری در آب سرد، آسیب و التهاب عضلات را به طور موثرتری کاهش میدهد. مطالعه کوچک دیگری نیز نتایج مشابهی داشت و نشان داد که کرایوتراپی کل بدن باعث کاهش درد و التهاب عضلانی میشود.
با این حال، بررسیای در سال ۲۰۱۴ نشان داد که کرایوتراپی کل بدن تأثیر قابل توجهی در کاهش درد عضلانی ندارد.
۲. تسکین دردهای مزمن
برخی از روشهای کرایوتراپی مانند کمپرس یخ و غوطهوری در آب سرد میتوانند به طور موقت پوست را بی حس کنند که ممکن است منجر به کاهش درد شود. با این وجود، شواهد کافی برای اثبات اینکه کرایوتراپی میتواند دردهای مزمن مرتبط با التهاب را کاهش دهد، وجود ندارد. محققان در یک بررسی در سال ۲۰۲۰ دریافتند که کرایوتراپی کل بدن و کمپرس یخ باعث تسکین کوتاه مدت درد در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت آنکیلوزان (نوعی آرتروز التهابی که ستون فقرات را تحت تاثیر قرار میدهد) میشود. با این حال، پروتکلهای کرایوتراپی در این مطالعات متفاوت بوده و تأثیر آن بر دردهای طولانی مدت مورد بررسی قرار نگرفته است.
۴. خواب
شواهد کافی برای اینکه کرایوتراپی خواب شما را بهبود بخشد وجود ندارد. با این حال، برخی مطالعات ارتباطی بین کرایوتراپی و کیفیت خواب پیدا کردهاند. تحقیقات انجام شده روی ریکاوری عضلات در دوندهها نشان داد که کرایوتراپی به بهبود کیفیت خواب کمک میکند. به طور خاص، به نظر میرسد که کرایوتراپی کل بدن بیشترین تاثیر را در بهبود خواب دوندهها داشته است. 8 مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۹ نشان داد که مردانی که بعد از تمرین از کرایوتراپی کل بدن استفاده کردند، خوابی با حرکات کمتر و آشفتگی کمتری را تجربه کردهاند. همچنین آنها کیفیت خواب را نسبت به افرادی که از کرایوتراپی استفاده نکردند، بهتر گزارش دادهاند.
ریسکهای سایر کاربردهای کرایوتراپی
قرار گرفتن در معرض سرما برای مدت زمان طولانی در هر شرایط انجمادی میتواند باعث آسیب پوستی شود. با این حال، کرایوتراپی کل بدن به دلیل قرار دادن بدن در دمای زیر صفر، خطرات بیشتری به همراه دارد. علاوه بر این، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هیچ دستگاه کرایوتراپی کل بدن را از نظر ایمنی و اثربخشی تایید نکرده است. برخی از ریسکهای احتمالی کرایوتراپی کل بدن عبارتند از:
- سوختگی ناشی از سرما (frostbite): برخی افراد پس از اینکه کرایوتراپی کل بدن باعث انجماد بافت زیر پوست آنها شد، دچار سوختگی خفیف ناشی از سرما شدند. در یک مورد نادر، سوختگی شدید ناشی از سرما منجر به تاولهای دردناک، تورم و سوختگی درجه سه شد.
- دانههای سرما (cold panniculitis): این بثورات خارشدار و دردناک میتواند در صورت آسیب دیدن لایه بافت چربی پوست توسط سرما ایجاد شود. این بثورات میتوانند به صورت برآمدگیهای سخت، لکههای پوستهپوسته یا تودههای عمیق ظاهر شوند.
- خفگی: اگرچه نادر است، اما در محفظههایی که از نیتروژن مایع استفاده میکنند، بخار حاصل از آن میتواند سطح اکسیژن را در اتاقهای بسته کاهش دهد و باعث بیهوشی یا خفگی افراد شود.
به خاطر داشته باشید که اولین باری که از کرایوتراپی استفاده میکنید، ممکن است کمی احساس درد، بیحسی، سوزن سوزن شدن و حتی کمی ناراحتی داشته باشید. این حالت طبیعی است و باید طی ۲۴ ساعت برطرف شود. کرایوتراپی همچنین میتواند شرایط سلامتی مانند آسیب عصبی، فشار خون بالا و بیماری قلبی را تشدید کند. زنان باردار نیز باید از کرایوتراپی اجتناب کنند. در صورت داشتن هر گونه بیماری، قبل از امتحان روشهای کرایوتراپی، به خصوص کرایوتراپی کل بدن، با پزشک خود مشورت کنید.